Kwart universitaire masters weert hbo’ers. Ze zijn ‘slecht voor de kwaliteit’

In theorie zijn de bachelordiploma’s van universiteiten en hogescholen precies evenveel waard. Maar niet in de praktijk, ziet de Onderwijsinspectie. Met een getuigschrift van een hogeschool kom je lang niet iedere universitaire master binnen.

Een kwart van de masteropleidingen laat geen hbo’ers toe, ook niet na een schakelprogramma waarin ze hun basiskennis en academische vaardigheden bijspijkeren. In gesprekken met de inspectie zeggen opleidingsdirecteuren en andere vertegenwoordigers van de universiteiten dat ze hbo’ers als een bedreiging zien voor zowel het rendement als de kwaliteit, blijkt uit het vorige maand verschenen onderzoek Hbo’ers gelijkgeschakeld.

Aan de Erasmus Universiteit zijn op dit moment 14 van de 52 masters niet toegankelijk voor hbo’ers, ook niet na een schakelprogramma: zes reguliere en acht researchmasters . Veel van die masters worden gegeven bij het Erasmus MC, zoals Geneeskunde, Nanobiology of de researchmaster Genomics in Society. Maar ook bij de researchmasters Filosofie, Mediastudies en Business Data Studies of de reguliere masters Criminologie en Fiscaal recht zijn studenten met een hbo-bachelordiploma niet welkom.

Opleidingen geven daarvoor vaak als reden dat ze academische vaardigheden vereisen die niet in een schakelprogramma van zestig studiepunten bijgespijkerd kunnen worden. Een opleidingsdirecteur zegt tegen de Onderwijsinspectie dat een deel van de hbo’ers ‘een bijzonder kleine kans van slagen heeft omdat ze moeite hebben met het niveau’. Het gevaar bestaat, zegt een ander, dat vanwege hbo’ers ‘de lat omlaag moet’. Gebrek aan academische vaardigheden is voor alle EUR-masters die niet toegankelijk zijn voor hbo’ers, op eentje na, ook het argument in het rapport van de inspectie.

Vooral voor researchmasters is een pre-master vaak niet genoeg om onderzoeksvaardigheden op peil te krijgen. Maar er zijn meer redenen, blijkt uit navraag van EM.

Zo bestaat er niet altijd een hbo-opleiding in dezelfde richting. Of vereist een bepaalde master meer technische of medische kennis of vaardigheden. “De toegankelijkheid van wo-masters voor hbo-gediplomeerden willen we zoveel mogelijk faciliteren en borgen”, zegt rector magnificus Jantine Schuit. “Maar het komt in een aantal gevallen voor dat de aard van een opleiding meer vraagt dan wat aangeboden kan worden in een eenjarig schakelprogramma of pre-master. Denk bijvoorbeeld aan Geneeskunde.”

En soms spelen praktische of financiële overwegingen een rol. Bijvoorbeeld bij ‘een zeer beperkte hbo-instroom, waardoor het financieel niet mogelijk is een separaat traject aan te bieden om een eventuele achterstand in te lopen’.

Schuit vindt dat de universiteit een ruim masteraanbod heeft voor studenten met een hbo-diploma. “Het gros is wél toegankelijk. Als we de medische masters, die niet toegankelijk zijn voor hbo-gediplomeerden, buiten beschouwing laten, zijn slechts acht masters van ons gehele masterportfolio niet toegankelijk voor hbo-gediplomeerden. En zelfs bij de medische opleidingen zijn twee researchmasters wel toegankelijk voor hbo’ers.”

Een van de aanbevelingen van de Inspectie is om toelatingscriteria tegen het licht te houden: is het noodzakelijk dat sommige masters alle hbo’ers uitsluiten? Toelating en selectie zijn een aandachtspunt in het ‘Access & Equity’-beleid van de universiteit. “Daarvoor hebben we in het afgelopen jaar op onze opleidingen met een selectie een grondige evaluatie uitgevoerd van de toetsing- en selectieprocedures. Deze procedures worden vanaf dit jaar waar nodig herzien in het licht van kansengelijkheid.”

Officieel moeten masteropleidingen toegankelijk zijn voor iedereen met een bachelordiploma. Masteropleidingen mogen dan wel eisen stellen aan de instroom, maar ze mogen niet ‘gehele groepen op basis van vooropleiding uitsluiten’, zegt de Inspectie. Maar in de praktijk gebeurt dat dus wel.

Voor een deel komt dat omdat de wet niet duidelijk is. Daar staat in dat universiteiten studenten mogen weigeren als ze de kennis en vaardigheden van een aanmelder niet binnen een ‘redelijke termijn’ kunnen opvijzelen.

Daarnaast wijst de inspectie erop dat het onduidelijk is of een ontoegankelijke master per definitie een probleem is. Moeten alle masters hbo’ers de mogelijkheid bieden toegelaten te worden? Of moeten alle hbo’ers de kans krijgen een universitaire master te volgen?

Rector magnificus Schuit vindt het belangrijk dat de juiste student op de juiste plek terechtkomt. “Daarnaast moeten we de kwaliteit van de masteropleiding en de aansluiting met het werkveld kunnen borgen. Dat betekent dat sommige opleidingen selectiever moeten zijn en dat hoeft verder geen probleem te zijn.”

“We zien ook dat de hogescholen steeds vaker zelf masters ontwikkelen, waardoor hbo-afgestudeerden zich binnen de beroepsonderwijskolom verder kunnen specialiseren en bekwamen”, vervolgt Schuit. “Dat verhoogt ook de mogelijkheden voor hbo-studenten om een masteropleiding te doen, wat ik een prima ontwikkeling vind.”

De inspectie heeft de minister om duidelijkheid gevraagd. Onderwijsminister Eppo Bruins laat weten dat hij voor de zomer op het onderzoek reageert.