Nobelprijswinnaar Guido Imbens geeft promovendi advies: ‘Vraag het als je iets niet weet’

“Wanneer krijg je nou de kans om een Nobelprijswinnaar te spreken?” Koen de Nijs is een van de vijfentwintig promovendi die de kans grijpt om in gesprek te gaan met Guido Imbens. Imbens ontving in 2021 een Nobelprijs (samen met Joshua Angrist en David Card) voor zijn onderzoek naar het gebruik van natuurlijke experimenten om causale verbanden uit te leggen. De academische carrière van Imbens begon op de Erasmus Universiteit. Woensdag, op de Dies Natalis, kreeg hij het eredoctoraat uitgereikt.

Toen Imbens vooraf de vraag kreeg wat hij wilde doen op deze verder vooral ceremoniële dag, kwam hij zelf met het idee om met promovendi te spreken. Het evenement Van Beginner tot Nobelprijs zat binnen de kortste keren vol.

Promovendi uit alle hoeken van de campus druppelen woensdagochtend binnen in het Education Lab van het Polakgebouw. Ze bespreken enthousiast de vragen die ze Imbens willen stellen, terwijl ze kleine groene tompoucejes waarop de EUR trakteert ter gelegenheid van haar 110e verjaardag staand proberen te nuttigen.

Ondanks zijn volle agenda komt Imbens ontspannen de zaal binnen. “Ik bracht als student veel tijd door in het Tinbergengebouw. Er zijn natuurlijk veel gebouwen bijgekomen, maar het voelt nog steeds vertrouwd om hier te zijn”, vertelt Imbens. “Ik ben blij dat ik het eredoctoraat ontvang, want ik ben hier eigenlijk niet afgestudeerd. Nu kan ik na veertig jaar eindelijk zeggen dat ik het heb afgesloten. Ik hoop dat de studenten van nu dat wat sneller doen”, grapt hij.

Als de sessie begint, probeert Imbens de promovendi gerust te stellen. Hij zegt dat ze niet geïntimideerd hoeven zijn door zijn status als Nobelprijswinnnaar. “Ik was gewoon op de juiste plek op het juiste moment”, verklaart hij bescheiden. Dat het startpunt van zijn academische carrière op de Erasmus Universiteit is, is te danken aan zijn economiedocent. “Die liet mij een boek van Jan Tinbergen zien, en ik vond het razend interessant. Dus ik heb niet verder gekeken dan Rotterdam.”

Terugblikkend realiseert Imbens zich dat hij meer uit zijn tijd op de Erasmus Universiteit had kunnen halen. Hij benadrukt dat het belangrijk is om vragen te stellen, en het toe te geven als je dingen niet weet. “Ik herinner me dat ik een vak had over money markets. Na het tentamen wisten mijn medestudenten en ik nog niet wat obligaties waren, en ik had het niet gevraagd.”

Volgens Imbens was dat toentertijd een tekortkoming van de opleiding econometrie. “Het stelde me niet in staat om de wereld te begrijpen. Dat leek ondergeschikt aan wiskundige vernuftigheden. Nu ben ik overtuigd dat ons werk gemotiveerd moet zijn door echte maatschappelijke vraagstukken.”

Imbens vertrok na zijn bachelor uit Rotterdam naar de Universiteit van Hull waar hij zijn master haalde. Daarna promoveerde hij aan Brown in de Verenigde Staten. Inmiddels is hij verbonden aan Stanford. “Promoveren vond ik zwaar”, zegt Imbens op de vraag hoe hij zelf zijn promotietraject heeft ervaren. “Ik heb zelfs gesolliciteerd op een baan bij een bank, buiten de academische wereld, maar daar werd ik niet eens op gesprek uitgenodigd. Toen ben ik maar doorgegaan met mijn onderzoek.”

De promovendi schromen niet om vragen te stellen. Ze vragen om advies. Tips om je als econoom te onderscheiden op een competitieve internationale arbeidsmarkt, om gemotiveerd te blijven, om voor een goede werk-privébalans te zorgen, en hoe om te gaan met de uitdagingen van interdisciplinair onderzoek. Vooral dat laatste is een terugkerend thema. Volgens Imbens is interdisciplinair werken essentieel als we huidige maatschappelijke vraagstukken willen aanpakken. “Ik zie bijvoorbeeld bij leiders van grote techbedrijven dat ze veel makkelijker met mensen van buiten hun vakgebied praten. Daar kunnen we als academici nog wat van leren.”

“Overschaduwt de roem van het winnen van een Nobelprijs niet je daadwerkelijke onderzoek?”, vraagt een promovendus zich af. “Op een plek als Stanford is dat niet zo aan de orde, want veel van mijn collega’s hebben belangrijke prijzen op hun naam”, zegt Imbens nonchalant. “Het werk zelf verandert niet na het winnen van zo’n prijs. De wiskunde is nog hetzelfde. En het contact met de studenten ook.” Toch is er volgens Imbens wel iets veranderd. “Ik ben meer een publiek persoon geworden. Dat zet ik in om aan outreach te doen. Ik ga bijvoorbeeld naar middelbare scholen om te vertellen waar economie over gaat. Op die manier wil ik wat teruggeven aan mijn vakgebied.”

Na afloop verdwijnt Imbens snel naar zijn volgende afspraak. Een groepje promovendi van de ESHPM praat enthousiast na. Ze vinden het verfrissend dat Imbens zo eerlijk was over zijn worstelingen als onderzoeker. Promovendus Prithviraj Basu Mallik is geïnspireerd. “Wat ik meeneem uit dit gesprek is dat ik me nooit meer in moet houden om vragen te stellen. Nu denk ik wel eens dat ik mijn begeleider niet lastig wil vallen. Vanaf nu houd ik me niet meer in.”