Integriteitscommissie: EUR-onderzoek over Maastricht Airport ‘bedenkelijk’

Daarmee is sprake van ‘bedenkelijk gedrag’. De kwalificatie ‘schending van de wetenschappelijke integriteit’ acht de commissie te zwaar. De commissie bekeek het onderzoek na een klacht van de Alliantie tegen Uitbreiding MAA, een actiegroep die zich verzet tegen de groei van het vliegveld, dat net ten noordoosten van Maastricht ligt. De EUR holding

Volgens de Alliantie schat het onderzoek, de Luchtvaartmonitor 2020, het positieve effect van het vliegveld op de regionale werkgelegenheid veel te hoog in. In een eerste conceptversie berekenden de EUR-wetenschappers een effect van 3300 banen. Dat werd na klachten van de Alliantie twee keer bijgesteld, naar 1740 in het definitieve rapport, vooral omdat de door het vliegveld zelf aangeleverde cijfers over de werkgelegenheid in het wegvervoer niet bleken te kloppen. Voor de actiegroep was deze correctie onvoldoende. De groep raamt de werkgelegenheid na eigen onderzoek op 700 tot 900 banen en daarom diende de groep een klacht in bij de Klachtencommissie.

De commissie oordeelt nu dat die klacht gegrond is. Vier van de vijf principes van integer onderzoek zijn onvoldoende nageleefd, vindt de commissie. Daarbij gaat het om een gebrek aan transparantie, zorgvuldigheid, onafhankelijkheid en verantwoordelijkheid. “Dat heeft geleid tot het ontstaan van een schijn van belangenverstrengeling”, schrijft de commissie in haar advies, waarna ze benadrukt dat er geen daadwerkelijke belangenverstrengeling is geconstateerd.

De commissie beticht de onderzoekers van een gebrek aan transparantie, vooral over de herziening van de werkgelegenheidscijfers. “Een naschrift bij het rapport zou de validiteit van het onderzoek verder kunnen schragen”, aldus de commissie. Dat naschrift is inmiddels toegevoegd aan de monitor. Daarin schrijven de onderzoekers dat ze gebruik hebben gemaakt van Maastricht Aachen Airport als ‘lokaal expert, waarbij onvoldoende is gelet op een mogelijk belang’. Vanwege dat belang konden de onderzoekers eigenlijk geen gebruikmaken van deze bron, schrijven ze. In nieuwe uitgaves van de monitor wordt Maastricht niet meer opgenomen.

Voor het onderzoek was een zeer krap budget beschikbaar. Voor dat argument heeft de commissie geen begrip: “Dat [beperkte budget] kan niet afdoen aan de principes zoals verwoord in de Gedragscode en had derhalve voorafgaand aan de acceptatie van de opdracht tot de daartoe benodigde inschatting van [de onderzoekers] moeten leiden.”

Het rapport van de EUR-onderzoekers is door de Provincie Limburg gebruikt als lobbymateriaal voor de uitbreiding van het vliegveld. De impact van het advies is groot. “De Provincie Limburg en het vliegveld zijn met dit rapport de boer op gegaan: kijk eens hoeveel banen!”, zegt Paul Sprangers van de Alliantie tegen uitbreiding MAA. “Werkgelegenheid is het grootste excuus voor de uitstoot van koolstofdioxide, voor de uitstoot van stikstof, voor het maken van lawaai. Dat terwijl het vliegveld jaarlijks 10 miljoen euro subsidie ontvangt, op een begroting van 21 miljoen euro. Dat is toch idioot.”

De commissie ziet geen aanleiding voor disciplinaire maatregelen tegen de betrokken onderzoekers, maar maant het Erasmus UPT wel om het kwaliteitsbeleid van de EUR holding (waar Erasmus UPT onder valt) daadwerkelijk door te voeren. Dat beleid is in 2020 vastgesteld. Ook adviseert de commissie om voortaan af te zien van een onderzoeksopdracht als er geen toereikend budget is.

President-commissaris Enrico Pennings van het Erasmus UPT neemt het advies van de Klachtencommissie over. In een besluit naar aanleiding van het advies benadrukt hij dat het kwaliteitsbeleid van de holding strikt moet worden nageleefd en er in de Luchtvaartmonitor een naschrift moet worden opgenomen. Dat laatste is inmiddels gebeurd. Volgende edities van de monitor moeten een meer verfijnde onderzoeksmethodiek hanteren.