“Ik heb nu in ieder geval een reden om de informatie heel snel te doen, want ik wil dit boek natuurlijk lezen. Ik zal hem zichtbaar op tafel leggen”, lacht Mariëtte Hamer, binnenkort informateur, als ze de biografie over Tinbergen in ontvangst neemt. In het E-gebouw is een select gezelschap – waaronder de dochter en kleinzoon van Tinbergen – samengekomen om te vieren dat de biografie over Jan Tinbergen af en vanaf woensdag te koop is.
Sinds 2017 werkte Erwin Dekker aan de eerste biografie van Tinbergen, een van Nederlands belangrijkste economen en Nobelprijswinnaar voor de economie. Voorafgaand aan de overhandiging vertelt Dekker op het terras van Erasmus Paviljoen over zijn werk: “Ik dacht aanvankelijk dat ik veel over zijn persoonlijk leven moest weten. Maar wetenschappers die zo erg leven voor hun werk, hebben niet een spannend privéleven.”
Daarom gaat de biografie met name over het werkende leven van Tinbergen. “Zo kom je er óók achter wie hij is.” Dekker beschrijft hoe Tinbergen altijd op zoek was naar vrede in bijvoorbeeld zijn tijd in Turkije. Hij beschrijft wat een bezoek aan India teweeg bracht in zijn werk en wat Tinbergen in Indonesië deed bij de onafhankelijkheidsstrijd.
Koningin Juliana
Dekker, naar eigen zeggen ‘econoom onder de historici, en historicus onder de economen’, is verbonden aan de Erasmus School of History, Culture and Communication als cultureel econoom. “Eerder deed ik onderzoek naar de Oostenrijkse school in de economie, dat beleefde zijn hoogtijdagen in dezelfde tijd als Tinbergen. Tinbergen zat met zijn sociale invalshoek alleen aan de andere kant van het spectrum. Daarom vond ik dit project interessant.”
Tinbergen had een goede band met het Koninklijk Huis. Dekker ontdekte, en daar is hij wel trots op, dat Tinbergen koningin Juliana’s langste speech heeft geschreven. Die hield ze voor Leidse studenten. “Die twee hadden een goede band, ze studeerden allebei in Leiden, waar veel pacifisten zaten”, zegt Dekker. Op de binnenkant van de kaft van de biografie staat een foto van Juliana die Tinbergen een prijs omhangt. Tinbergen lacht ontspannen.
Ook ontdekte Dekker dat Tinbergen een man moet zijn geweest met veel charisma. Mensen zagen hem als een voorbeeld. “Hij inspireerde mensen, ze spreken met veel respect over hem en zien hem als een morele gids in zijn bescheidenheid en zuinigheid.”
Nobelprijs
Tinbergen is een grondlegger van de econometrie en economische rekenmodellen. Interessant vond Dekker ook dat Tinbergen de economie van een land niet per se zág als model of een machine waarbij je aan knoppen kon draaien om iets voor elkaar te krijgen. “Veel mensen denken dat. Maar het zit anders.” Het zou het stréven moeten zijn een model te bouwen, in plaats van het te bedienen en daarmee de economie te sturen. Het doel was vooral: een stabiliserende mechanismes creëren voor de economie.
Om die reden vond Tinbergen vrede belangrijk. “Oorlog is een van de grootste bedreigingen van de economie. Daarom ook de ondertitel: een econoom op zoek naar vrede. Hij ging op zoek naar die vrede op internationaal niveau, maar ook op nationaal, sociaal niveau.”
Sociaal wil zeggen: tussen werkgever en werknemer. “Een van zijn grootste prestaties was dat hij die twee bij elkaar had weten te brengen in de Sociaal Economische Raad. Daarmee symboliseert de SER die sociale vrede”, zegt Dekker tijdens de boekpresentatie. “Vanuit die symboliek bent u, mevrouw Hamer, de beste persoon om het boek in ontvangst te nemen.”
Hectiek
Hamer is blij met de biografie en de herinnering aan Tinbergen, wiens boodschap nog steeds raakt aan de doelen van de SER. Ze verwacht de komende tijd vaak te denken aan het boek. “De laatste dagen waren voor mij nogal hectisch, dat zal u niet verbazen. Ik denk dat de boodschap van vrede en verbinding en het idee van de overbrugging mij de komende weken nog vaak zal bevangen.”
