Jij bepaalt het lot van Robin in deze filosofische animatiefilm

In de film, die qua opzet doet denken aan de interactieve Netflixfilm Bandersnatch, krijgen de kijkers allerlei dilemma’s in het leven van hoofdrolspeler Robin voorgeschoteld. Dat zijn meestal ethische dilemma’s, die voortvloeien uit wetenschappelijke ontwikkelingen. “Daarbij moet je denken aan technologieën die nu al beschikbaar zijn of er binnenkort aankomen. We doen niet aan sciencefiction”, benadrukt De Mey. De film ging vorige maand al in vier zalen tegelijk in première tijdens de Nacht van de Wetenschap. Toen mocht de hele zaal meebeslissen over het lot van Robin.

Robin (die afhankelijk van je keuzes in de film zowel een vrouw als een man kan worden) moet bijvoorbeeld beslissen of zij/hij een rechtszaak wil laten beoordelen door een menselijke rechter of een computer. Als Robin een wetenschapper wordt, dan kan hij/zij beslissen om een paper over superkunstmest, die ook als gifgas gebruikt kan worden, wel of niet te publiceren. Elke keuze heeft consequenties voor het verloop van de levensweg van Robin of voor de omgeving.

Stefan Heijdendael is producent van de film en betrok De Mey al vroeg bij het project. “Mijn dochter wilde op haar school een minifestival over filosofie organiseren”, vertelt Heijdendael. “En zij is fan van Tim de Mey. Ze vond het boek Het voordeel van de twijfel, geschreven door Tim de Mey, heel leuk. Dus toen zei ik: waarom nodig je hem niet uit?”

Zo gezegd, zo gedaan. In de aula van haar school legde De Mey aan een bonte verzameling ouders en scholieren verschillende ethische dilemma’s voor. “En zo zaten er ineens mensen die nooit met filosofie bezig zijn uitgebreid te discussiëren over bijvoorbeeld het Trolleyprobleem. Zo leerde ik de kracht van dilemma’s kennen”, zegt Heijdendael glimlachend. Dit idee bleek de basis voor de film.

De film is in zes maanden van eerste idee naar première gegaan, een flinke inspanning. Als je alle scenario’s van de film bewandelt kijk je naar 90 minuten animatie, de lengte van een gemiddelde Disneyfilm. “En we wilden niet, zoals in Bandersnatch, dat je steeds in loops terechtkomt, waardoor je steeds naar het zelfde stuk film zit te kijken. Al je keuzes leiden naar een eigen, unieke verhaallijn. Dat was een waanzinnige klus”, betoogt Heijdendael. Om het in een half jaar te behapstukken heeft animatiestudio Public Cinema voor een concept art tekenstijl gekozen. De Mey: “Die stijl, waarbij ook veel details weggelaten worden, sluit goed aan bij de inhoud. We willen de kijker aan het denken zetten, en dit is eigenlijk net als met literatuur: als je iets nog niet kan zien, dan gaan je hersens het zelf invullen.”

Over de dilemma’s is zorgvuldig nagedacht. “Ten eerste willen we geen onzin verkopen, dus het moet wetenschappelijk allemaal kloppen. Maar we wilden ook het liefst dilemma’s waarbij de uitkomst ongeveer fifty-fifty zou zijn, zodat het verloop van de film onvoorspelbaar blijft”, zegt De Mey. Dat is niet helemaal gelukt, meestal zijn de stemverhoudingen in de zaal ongeveer 60-40. “We schrokken wel even toen tijdens de première bleek dat in alle vier de steden dezelfde keuzes werden gemaakt”, geeft Heijdendael toe. “Maar toen we beter keken zagen we wel dat de verschillen klein waren.”

Tim de Mey speelde als filosoof een belangrijke rol in het fine-tunen van de keuzes. “Ik moest ze aanscherpen en versimpelen, zonder dat ze hun gelaagdheid verloren”, legt hij uit. Dat is goed gelukt, vindt Heijdendael. “De wetenschappers die ik spreek zijn positief verrast over de dilemma’s die we erin gestopt hebben.”

Die keuzes die het publiek moet maken zijn niet altijd even makkelijk. “Bij sommige dilemma’s pakken eigenlijk beide keuzes verkeerd uit”, verklapt Heijdendael. De Mey: “Maar het is wel de bedoeling dat de mensen na afloop nog hoopvol gestemd zijn over de toekomst.”