Wat was de aanleiding voor deze campagne?
“We kregen de afgelopen jaren te weinig meldingen in verhouding tot het aantal studenten en medewerkers op de Erasmus Universiteit, ook in vergelijking met andere universiteiten. Zeker studenten zijn sterk ondervertegenwoordigd in het aantal meldingen. Daarnaast merkten we als vertrouwenspersonen angst: het kost mensen veel moeite om iets bij ons te melden. Daarom is er een nieuw netwerk opgezet, en dat willen we nu bekender maken bij medewerkers en studenten.”
Wat voor meldingen krijgen jullie als vertrouwenspersonen?
“In 2017 waren het er 41. Vorig jaar is het iets toegenomen, naar 66. De #metoo-discussie heeft bijgedragen aan die stijging. Medewerkers melden vooral pestgedrag en intimidatie. Uit het medewerkersonderzoek blijkt dat 10 tot 20 procent van de medewerkers dat soort gedrag ervaart. De omvang van het probleem is dus veel groter dan wij als vertrouwenspersonen te zien krijgen. Wat studenten betreft gaat het vaker over seksuele intimidatie. Dat kan iets kleins zijn, maar dat kunnen ook heftigere gevallen zijn.”
Vorig collegejaar speelden er twee zaken over vermeend seksueel geweld tussen studenten. Hebben die zaken het project met de vertrouwenspersonen in een stroomversnelling gebracht?
“Nee, dat niet. We hebben in 2017 al besloten om dit netwerk op te zetten. Die zaken hebben wel gezorgd voor betere procedures en reglementen. Er ging in die zaken van alles mis namelijk. Beide studentes zijn nooit doorverwezen naar een vertrouwenspersoon. Het was heel ingewikkeld voor ze om een klacht in te dienen, er stond bijvoorbeeld alleen een verouderd klachtenreglement in het Nederlands online. De procedure was in het Nederlands, en in eerste instantie was de universiteit niet van plan om voor een tolk te zorgen, terwijl de betrokkenen allemaal geen Nederlands spraken. Deze zaken hebben er in ieder geval voor gezorgd dat er een nieuwe klachtenprocedure komt, waarin meer rekening wordt gehouden met de positie van internationale studenten.”
In beide zaken ging het om internationale studenten. Je hebt weleens verteld dat dergelijke klachten ook op het ISS vaak voorkomen. Is seksueel grensoverschrijdend gedrag iets dat vaker plaatsvindt in een hele internationale omgeving?
“Ik denk het wel. Aan de ene kant ontberen studenten hun vertrouwde sociale netwerk en zijn ze niet bekend met de situatie of regelgeving. Dat maakt ze kwetsbaarder. Aan de andere kant krijgen ze een vrijheid die ze nooit eerder hebben gehad. Veel studenten gaan toch redelijk los in het begin, ze drinken wat, er ontstaan relaties. Dat is heel spannend allemaal, maar de kans dat er iets naars gebeurt wordt wel groter. In Nederland wordt dat met de mantel der liefde bedekt. Er niet over zeuren, dat is de Nederlandse mentaliteit. In Engeland en Amerika krijgt een op de drie studenten te maken met seksuele intimidatie tijdens hun studie. Dat is best fors.
“Daarnaast zijn er culturele verschillen, waardoor humor bijvoorbeeld heel gevoelig kan liggen. Een paar jaar geleden maakte een West-Afrikaanse student een grapje in de appgroep voor nieuwe ISS-studenten: ‘Misschien kom ik tijdens mijn studie wel een leuke Aziatische vrouw tegen om mee te trouwen.’ Alle West-Afrikaanse studenten vonden dat een geweldige grap, maar alle Aziatische studenten vatten het op als seksuele intimidatie.”
Het nieuwe netwerk van vertrouwenspersonen is een paar maanden bezig. Merk je al effect?
“Ik krijg wel wat meer telefoontjes, maar ik verwacht dat we over een paar maanden pas zullen merken of meer mensen de vertrouwenspersonen weten te vinden. Komend voorjaar gaan we pas echt evalueren. Het gaat er niet alleen om dat het aantal meldingen toeneemt. Het is juist belangrijk dat je als universiteit een signaal afgeeft: we willen een veilige werk- en studieomgeving en daarom hebben we dit netwerk van vertrouwenspersonen.
“Ik zie de vertrouwenspersonen ook als een soort cultuurdragers. Zij kunnen binnen hun faculteit of afdeling laten zien wat gepast gedrag is en hoe je op een normale manier met elkaar omgaat. Ze kunnen ook suggesties doen aan hun leidinggevenden, bijvoorbeeld om een training te geven. Bij de RSM zijn al vier zulke trainingen gegeven. Die worden vaak lacherig ontvangen, maar zijn heel nuttig. Vaak herkennen mensen na zo’n workshop pas dat ze zelf ook gedrag vertonen dat als kwetsend kan worden ervaren. Zo hoorde ik laatst iemand tijdens een training vertellen dat hij een collega weleens ‘meneer kebab’ noemde, omdat die collega uit Pakistan kwam en vaak kebab at. Dat is natuurlijk een behoorlijk foute opmerking, maar dat realiseerde hij zich pas na de workshop.”
Wat hoop je te bereiken met deze campagne?
“Dat de drempel om iets te bespreken met een vertrouwenspersoon omlaag gaat. Lucienne (van Hooijdonk, tot begin dit jaar de enige andere vertrouwenspersoon op de universiteit, red.) en ik zagen vaak mensen die al maanden rondliepen met een bepaald probleem. Als zij veel eerder met iemand hadden gesproken, had het niet hoeven escaleren.
“Ik vind het zo jammer dat mensen vaak angstig zijn om erover te praten. Ze zijn bang dat zo’n gesprek repercussies heeft voor hun functie of hun contract, of dat iemand vindt dat ze zich aanstellen. Maar dat is nooit het resultaat van een gesprek met een vertrouwenspersoon.”
Wat zou je de pak ‘m beet achtduizend nieuwe studenten die deze week op de universiteit beginnen willen meegeven?
“Als je in een onprettige situatie terecht bent gekomen en je voelt je daardoor naar of geïntimideerd, meld het. Vaak helpt het al om erover te praten met een vertrouwenspersoon. Praat erover en stop het niet weg. Je hoeft heus niet meteen een klacht in te dienen, maar als dat wel nodig is kunnen we je daarbij helpen. De vertrouwenspersonen zijn er voor jou en zullen altijd naar je luisteren, dus maak er gebruik van.”
Sinds mei is er een netwerk van vertrouwenspersonen op de Erasmus Universiteit. De zeven vertrouwenspersonen voor studenten zijn te vinden op de website, de vijftien voor personeel op MyEUR.
