Lineair of cyclisch?

Zijn we als maatschappij in een stagnatiefase terechtgekomen? In de stukken die ik de laatste tijd heb gelezen, lijkt het alsof zelfs de meest doorgewinterde journalisten/analisten het met elkaar eens zijn over de onzekere toekomst van een aantal van de complexere maatschappijen in de wereld.

Nog zorgwekkender: de gemiddelde mate van democratie is sinds 2012 over de hele wereld aan het afnemen. De toekomst van zich ontwikkelende democratieën wordt nog somberder als je bedenkt dat het Chinese parlement onlangs heeft bepaald dat hun president Xi Jinping oneindig aan de macht mag blijven en dat peilingen in Italië tot ieders verbijstering laten zien dat extreem rechts de meeste stemmen zal krijgen. Deze Italiaanse politieke partijen, die de macht ogenschijnlijk aan het volk willen geven, staan onder leiding van personen die zich tegen de gevestigde orde keren, waaronder Silvio Berlusconi, een van de meest beruchte en corrupte Italiaanse politici van de afgelopen tijd. Het resultaat van deze verkiezing laat zien dat Italië zich aansluit bij landen als Hongarije en Polen en dat extreem rechts in Europa opnieuw opleeft.

Op basis van dit verhaal en vele andere kunnen we ervan uitgaan dat deze contraproductieve trend tot na 2018 zal blijven doorzetten.

De hierboven genoemde voorbeelden zijn slechts twee van de opmerkelijke verhalen van de afgelopen twee weken, maar ik ga ervan uit dat iedereen die af en toe het nieuws leest een link kan leggen met andere, vergelijkbare situaties in de wereld waarin het lijkt alsof er verkeerde keuzes worden gemaakt.

Deze gevallen werpen licht op een steeds groter wordend maatschappelijk probleem: sommige maatschappijen gaan terug in de tijd. Hoe kan het dat maatschappijen steeds weer in deze situaties terechtkomen, terwijl er zo veel historische en hedendaagse voorbeelden zijn die dezelfde negatieve gevolgen hadden? Zoals het oude gezegde luidt: “Wie zijn geschiedenis niet kent, is gedoemd haar te herhalen.”

Wat objectief gezien als voortgang kan worden beschouwd, wordt later afgekapt door ondoordachte keuzes waardoor de mensheid langzaam terugvalt op oude gebruiken en een conservatievere mentaliteit. Ik overdrijf misschien, maar de meeste van deze constateringen impliceren ook dat de mensheid op een cyclische manier voortgang boekt, met pieken en dalen, in plaats van een eenvoudige rechte weg af te leggen, wat mij een gewenstere route lijkt.

Wat zou dan de oplossing zijn om in de toekomst de negatieve gevolgen van deze maatschappelijke cycli te voorkomen? Kunnen we als maatschappij wijzere, beter doordachte keuzes maken en tegelijkertijd corruptie en andere ellende bestrijden? Dit is helaas makkelijker gezegd dan gedaan. Dit probleem kan op een andere, technische manier worden aangepakt door het implementeren van technologie.

De invloed van techniek toepassen is geen nieuw idee. Verschillende vakgebieden waarin gebruik wordt gemaakt van getallen, zoals financiën, hebben aanzienlijke vooruitgang geboekt door het gebruik van beslissingsondersteunende systemen en AI om keuzes te berekenen en beoordelen. Er moet onderzocht worden hoe besluitvormende systemen een maatschappij zouden kunnen verbeteren en dit inzicht moet vervolgens worden toegepast op de niet-numerieke beslissingen op het gebied van politiek, geesteswetenschappen, psychologie en zelfs relaties.

Vergeleken met de diepte- en hoogtepunten van de maatschappij kan een berekende aanpak ons waarschijnlijk op het juiste pad naar rationale beslissingen zetten en de menselijke besluitvorming minder zwaar maken, waardoor lineaire vooruitgang van de maatschappij is verzekerd. Op dit punt denk je waarschijnlijk: dit klinkt als een aflevering van Black Mirror. Het lijkt inderdaad somber en overbodig, maar dergelijke implementatie van technologie kan de onnodige omwegen van onze voortdurend ontwikkelende maatschappijen helpen voorkomen.

Pietro Vigilanza uit Venezuela woont sinds twee jaar in Rotterdam en studeert IBCoM