Ik was nooit voorbestemd om wetenschapper te worden. Ik was een kunstenaar. Het enige moment waarop ik van de kunst kon leven was toen ik een baan had als kunst-consultant bij een commerciële kunstgalerie in San Fransisco. Ik werkte in één van de 26 filialen van een nationale galerieketen. Ik verkocht Keith Haring, Chagall, Picasso en Andy Warhol. Het leek een ideale baan. Ik kreeg betaald om over kunst te lezen, te denken en te praten met een eclectische klantenkring. Ik was altijd omringd door schilderijen en beeldhouwwerken. Mijn passie voor kunst had zijn plek gevonden. Deze gedachte bleek achteraf gezien nogal naïef.

In de loop der jaren veranderde ik. Als ik een schilderij zag, zag ik de commissie die het mij op zou leveren. Ik moest en zou het maandoverzicht van de beste consultants halen. Je was net zo goed als je laatste transactie. Het was net een ritje in een achtbaan. Het bedrijf beoordeelde de waarde van zijn personeelsleden iedere maand op basis van de deals die ze hadden gesloten. In deze bedrijfstak betekende een staat van dienst bar weinig.

In het openbaar onderwijs gaat het er toch zeker heel anders aan toe? Het vormen van een geest is geen eenvoudige taak. Het verleggen van de grenzen van kennis is een immense, maar nobele onderneming. Een nieuw idee vereist risico en leidt soms tot mislukking. Slechts weinigen zijn geboren docenten. Onze excellentie ontwikkelt zich op basis van onze ervaring.

Recente gebeurtenissen en opkomende trends schetsen echter een ander beeld. Vorige week hebben universitaire docenten in Groot-Brittannië in reactie op aangekondigde bezuinigingen op hun pensioenregeling de grootste staking in de geschiedenis van het Britse hoger onderwijs georganiseerd. In de Verenigde Staten vormen parttime docenten, adjunct-docenten, ongeveer 75 procent van het nationale docentenbestand, waarbij de meerderheid van deze docenten onder de armoedegrens leeft. Onder het mom van efficiency is de cultuur van privatisering de academische wereld binnengedrongen, ook in Nederland.

Wie waardeert de docent? Rate my professor is in dit gat gedoken en heeft een commerciële toepassing voor deze behoefte ontwikkeld, die de docent vanuit een algoritmische invalshoek benadert. Het tijdperk van de TED-talks heeft een nieuwe klasse van beroemde docenten voortgebracht, die het publiek van niet-ingewijden beïnvloeden met hun hoopvolle en licht verteerbare boodschap.

Ik vraag me af … is een wetenschapper net zo goed als zijn/haar laatste beurs? Wordt de legitimiteit van kennis bepaald door het marktpotentieel ervan? Zijn studenten meer consumenten dan personen die iets leren? Is het een eer en de taak van een docent om zijn deskundigheid in te zetten ten behoeve van de instandhouding van het publicatiesysteem? Heb je geen impact als je niet voor je zichtbaarheid kunt betalen door middel van een eindeloze stroom aan beurzen?

Wie beslist hierover?

Payal Arora is Associate Professor aan de Erasmus School of History, Culture and Communication