Als we aan het systeem van academische peer reviews denken, zullen weinigen van ons een revolutie in gedachten hebben. De meesten zullen direct denken aan een tergend langzaam proces, waarbij het doorgaans een jaar duurt om een zorgvuldig geschreven en gelezen artikel te publiceren. Beweringen worden uiterst zorgvuldig geformuleerd, nadat eerst uitgebreid de toppers in het vakgebied zijn geëerd. Citatie-politiek ten voeten uit. Een klein aantal artikelen wordt gelezen door een handjevol mensen en nog minder artikelen bereiken het grote publiek.
Wanneer onder deze omstandigheden een artikel in twijfel wordt getrokken door onder andere The Spectator, The Washington Post en BBC Africa, wekt dat onze aandacht. Wanneer Change.org een petitie organiseert om het artikel in te laten trekken, die door 10.708 personen wordt ondertekend, beginnen we ongerust te worden. Wanneer een derde van de raad van een toonaangevend tijdschrift uit protest opstapt, gaan we opletten.
Het wetenschappelijk tijdschrift Third World Quarterly publiceerde enige tijd geleden een opiniestuk van hoogleraar Bruce Gilley van Portland State University, getiteld: “The Case for Colonialism.” In dit artikel wordt niet alleen gesteld dat kolonialisme voordelig en legitiem was, maar ook dat dit concept in bepaalde postkoloniale landen opnieuw zou moeten worden toegepast als deze landen een geciviliseerde maatschappij willen worden.
Ik zal verder geen tijd verspillen aan de absurditeit van deze stelling, aangezien velen al met sterke artikelen op dit stuk hebben gereageerd en daarin hebben gewezen op overduidelijke historische onjuistheden en falsificaties om genocide en impliciete blanke suprematie te rechtvaardigen. Dit artikel valt in dezelfde categorie als artikelen in de trant van: ‘Was Hitler slecht?’ of ‘Is de Holocaust echt gebeurd?’
Ik zou me daarentegen willen richten op het ouderwetse debat tussen het intrekken en weerleggen van artikelen in onze huidige digitale maatschappij. De wetenschappelijke wereld houdt nog steeds halsstarrig vast aan logica uit de twintigste eeuw. In academische kringen ziet men niet in dat we vandaag de dag in een tijdperk van nepnieuws en nepkennis leven. Zodra een artikel is verschenen, is het permanent beschikbaar en kan iedereen het lezen. Clickbait is gearriveerd in de ivoren toren. Het is geen toeval dat de titel van het artikel bedoeld was als doelbewuste provocatieve reactie op decennia van onderzoek naar de stelling tegen kolonialisme.
Als we het huidige debat over ‘nepnieuws’ en ‘nepkennis’ op dit geval toepassen, leidt ons dat tot de vraag wie de waarheid zou moeten beschermen op digitale platforms. Moet Google dat doen met behulp van hun zoekalgoritmen of moet Facebook onze feed in de gaten houden? En welke rol spelen universiteiten dan in het spel rond de ‘waarheid’?
Het is een feit dat het onmogelijk is om tot een gedeelde waarheid te komen, hoe graag we dat ook zouden willen. In de collegezaal gaan we vaak van deze aanname uit en passen we onze eigen vooroordelen op algemene kennis toe. Hiermee laten we de bescherming van de waarheid over aan de digitale oligarchen.
Payal Arora is Associate Professor aan de Erasmus School of History, Culture and Communication
EM zoekt een motto en jij mag ’t bedenken!
Ieder zichzelf respecterende organisatie vindt zichzelf elke paar jaar weer opnieuw uit.…