Hoge nood voor genderneutrale toiletten?

Naar welk toilet ga je als je je niet helemaal man of vrouw voelt? Erasmus Pride, het LHBT-netwerk van de EUR en het Erasmus MC, wil genderneutrale toiletten in alle gebouwen op campus Woudestein.

Transgenders voelen zich namelijk niet altijd prettig op een toilet dat specifiek bedoeld is voor mannen of vrouwen. Een genderneutraal toilet zou hun, naar eigen zeggen, een plek bieden waar ze geen veroordelende blikken of opmerkingen krijgen. Bovendien vormt het een signaal van acceptatie. Veel is er niet voor nodig: plak op een aantal invalidentoiletten een sticker met een genderneutraal symbool en klaar.

De universiteit is vooralsnog niets van plan voor de Woudestein-campus. “We vangen maar weinig signalen op dat daar breed behoefte aan zou zijn”, liet een woordvoerder eind april weten aan EM. Ook Erasmus Pride kan niet exact zeggen hoe breed die behoefte is. Ze schat dat een paar procent van de studenten een potentiële bezoeker van een genderneutraal toilet is. Het Erasmus University College opende op 11 mei desondanks genderneutrale toiletten.

Daarom zoekt EM uit hoe de vork in de steel zit. In Nederland begon de campagne voor genderneutrale toiletten met middelbare scholieren die in 2014 op honderd middelbare scholen stickers plakten op de toiletten. Dat resulteerde twee jaar geleden in de opening van Nederlands eerste genderneutrale toilet door COC Eindhoven. Op de universiteiten van Nijmegen, Leiden en Amsterdam zijn ze inmiddels ook, evenals in gebouwen van de gemeente Utrecht en Amsterdam.

Het belang van deze genderneutrale toiletten stoelt niettemin vaak op anekdotisch bewijs. Dat is begrijpelijk, want onderzoek naar de behoefte hieraan in Nederland is er niet of nauwelijks. Wel concludeerde het Transgender Netwerk in 2015 uit eigen onderzoek dat meer dan een op de vijf transgenders zich zelden tot nooit veilig voelt op een openbaar toilet. 5 procent had daar in twaalf maanden tijd namelijk een beledigend of gewelddadig incident meegemaakt. En in SCP-onderzoek uit 2012 naar het leven van transgenders in Nederland pleitte een enkeling voor wetgeving om genderneutrale toiletten en kleedkamers beschikbaar te stellen op scholen en in openbare ruimten.

In de Verenigde Staten is wél veel kwalitatief onderzoek gedaan naar transgenders op universiteiten. Een van de conclusies: er is behoefte aan genderneutrale toiletten op campussen. Daarnaast maakt de National Transgender Discrimination Survey duidelijk dat in het Amerikaanse hoger onderwijs een kwart van de transgenders hier geen gebruik mocht maken van het toilet dat ze wilden gebruiken.

Maar over hoeveel transgenders hebben we het eigenlijk? Uit een groot bevolkingsonderzoek uit 2011 naar seksuele gezondheid in Nederland van kenniscentrum Rutgers blijkt dat bijna 1 op de 20 mensen zich niet eenduidig man of vrouw voelt. Ongeveer 1 op de 250 Nederlanders heeft een wens tot geslachtsaanpassing. Op basis van deze studie schat het Transgender Netwerk Nederland dat er op universiteiten tussen de duizend en vijfduizend transgenders rondlopen. Die schatting zou betekenen dat er op de Erasmus Universiteit honderd tot vijfhonderd transgenders zijn. Hoeveel daarvan behoefte hebben aan genderneutrale toiletten, blijft niettemin in nevelen gehuld.