In een hoekje van het Erasmus Paviljoen staat een opvallend apparaat. Een tot verhalenmaker gereïncarneerde oude gokmachine. Vroeger keerde de machine geld uit, nu krijg je bij een succesvolle zwiep aan de hendel verhalen van daklozen, ex-verslaafden en ongedocumenteerden cadeau. Wie nieuwsgierig is kan tot 25 mei een gokje wagen; na deze pitstop toert de eenarmige machine verder door Rotterdam.
Meteen bij de eerste ruk aan de hendel is het jackpot: “Ik fiets de hele dag door Rotterdam. Om te overleven. Om eten en drinken te zoeken in de prullenbak voor mijn vrouw en kinderen. Ik fiets ongeveer 120 kilometer per dag, le Tour de Rotterdam, haha.” Op het eerste gezicht lijkt de fruitmachine een onschuldig ding met vrolijk flikkerende lampjes maar wie lang genoeg speelt, hoort hoe openhartig en eerlijk de audioverhalen zijn. Verhalen over armoede, drugs, gebrek aan liefde, misbruik en eenzaamheid maken een impact. Juist omdat ze maar twee minuten duren en luchtig verteld zijn.
Lieke van Pruijssen heeft dit project samen met Bieke Versloot ontwikkeld. Lees hieronder een korte Q&A die Erasmus Magazine met haar had:
EM: Wat was de aanleiding voor dit project?
L: ‘In de zomer van 2011 maakten we voor Witte de With, centrum voor hedendaagse kunst, een audiotour over de stad. We kwamen zo in contact met mensen van de straat en liepen wat dagen met hen mee. Zij lieten ons zo’n nieuw perspectief op de stad zien dat we wisten dat deze inzichten en mensen een eigen platform verdienden.
Daarnaast viel ons op hoe krampachtig iedereen om ons heen met geluk en succes bezig is. Het aantal zelfhulpboeken en coaches is explosief gestegen de afgelopen jaren. Er lijkt het idee te zijn ontstaan dat iedereen gelukkig en succesvol kan zijn, als je daar je best maar voor doet. Dat geluk een constante staat van zijn kan zijn. Maar wat is geluk? En welke rol speelt het toeval in ons leven? Voor ons een mooie aanleiding om het geluk en toeval vanuit een bijzondere invalshoek te verkennen. Mét mensen van wie we doorgaans concluderen dat ze geen geluk kennen: dak- en thuislozen, (ex)verslaafden en ongedocumenteerden.’
EM: Waarom is een oude gokmachine het juiste medium voor deze boodschap?
L: ‘Veel mensen worden aangetrokken door de gokkast en het gokken. De combinatie op de rollen bepaalt welk verhaal je wint – volledig volgens het toeval bepaald. Je hebt niet altijd prijs, je mag het dan nog eens proberen.
We kozen voor uitsluitend audio (geen foto’s, geen video) zodat publiek niet bij de eerste aanblik van de verteller een oordeel over hem/haar zouden vellen. Door alleen te luisteren duik je veel dieper in het verhaal van de persoon. Je gaat zelf een beeld vormen bij de persoon en de situatie in plaats van af te gaan op je eigen vooroordelen. Je eigen verbeelding wordt door ons aan het werk gezet.’
EM: Hoe moeilijk was het om mensen zulke persoonlijke details te laten onthullen?
L: ‘In een positieve en gastvrije setting bleken mensen het fijn te vinden om hun verhaal te doen. Eindelijk gehoord te worden, niet alleen over problemen maar ook persoonlijke zaken en herinneringen. Er ontstond een heuse community rond het project met mensen die elkaar en ons opzochten.
Door de lange looptijd van het project en het feit dat mensen ons veel zagen, goed leerden kennen en vertrouwden was het mogelijk om heel mooie en intieme verhalen met mensen op te nemen. Het vertrouwen dat mensen in ons hadden is de basis geweest. We zorgden er altijd voor dat iedereen zijn verhaal mocht doen en dat we oprecht naar de persoon luisterden – zonder oordeel. Gedurende het project werd bij de doelgroep duidelijk dat je bij Lieke en Bieke je verhaal kwijt kunt, op de biecht kon bijna. Dat was voor ons een heel bijzonder moment in het project. Dat we niet alleen bijzondere verhalen bij de groep ‘namen’, maar hen ook iets konden teruggeven.’ NB
Kijk op www.rotterdamsgeluk.nl voor meer informatie over de verhaalmachine.
EM zoekt een motto en jij mag ’t bedenken!
Ieder zichzelf respecterende organisatie vindt zichzelf elke paar jaar weer opnieuw uit.…