Wijsbegeerte moet reorganiseren

In de reorganisatie van de Faculteit der Wijsbegeerte moeten 5 tot 7 fte’s wetenschappelijk en 2 fte’s ondersteunend personeel verdwijnen. De faculteit én de bacheloropleiding Filosofie blijven voorlopig bestaan. Dat blijkt uit het ‘concept voornemen tot reorganisatie’.

De Faculteit der Wijsbegeerte draait een structureel verlies van 3 à 4 ton. Dat verlies moet worden omgezet in zwarte cijfers. Daarnaast moet de faculteit mee met de grote bezuinigingsronde van de universiteit, wat nog eens een taakstelling van een ton betekent. Ook wil de faculteit graag een nieuwe hoogleraar Ethiek aannemen en moeten de ‘huisfilosofen’ (filosofen in dienst van andere faculteiten) betaald worden die in de nieuwe Double Degree het deel in het onderwijs verzorgen dat specifiek gericht is op het originele vakgebied van de Double Degree-studenten. Extra inkomsten hoopt de faculteit binnen te halen door van Geschiedenis van de Wijsbegeerte een Centre of Excellence te maken. Dat zou moeten leiden tot extra tijdelijke onderzoeksgelden uit centrale middelen.

Minder onderzoeksgroepen

Al met al kan de bezuiniging oplopen tot 700.000 euro op jaarbasis. Dat is een behoorlijke aderlating voor de kleine faculteit, die momenteel ruim 17 fte’s aan vast wetenschappelijk personeel in dienst heeft. Gedwongen ontslagen kunnen dan ook niet worden uitgesloten. Op welke plekken functies zullen verdwijnen is nog niet duidelijk, maar de faculteit zal in ieder geval terugmoeten van vier naar drie – of zelfs twee – onderzoeksgroepen. Ook het masteronderwijs moet opnieuw worden vormgegeven, omdat Wijsbegeerte met een relatief kleine staf relatief veel opleidingen aanbiedt. In een eerder stadium dreigde de bacheloropleiding Filosofie daardoor te worden vervangen door een verbrede bachelor, maar dat plan is nu niet meer aan de orde, vertelt decaan Jack Vromen. Voor het vormgeven van het onderzoek en het masteronderwijs worden twee projectgroepen ingesteld.

Ingewikkelde constructie

Dat de faculteit uiteindelijk veel meer moet bezuinigen dan de 3 à 4 ton die aanvankelijk werd verwacht, kwam toch wel als een verrassing. Ook voor Vromen. “De financiering van Wijsbegeerte is een ingewikkelde constructie. We dachten aanvankelijk dat we het hele maatpak (de faculteit krijgt in tegenstelling tot andere faculteiten een grotendeels vaststaand bedrag, omdat de eerste geldstroom veel lager is vanwege veel dubbelstudenten) aan personeelslasten konden uitgeven, maar dat is niet het geval, daar moeten ook andere vaste lasten van betaald worden. Daarnaast zit er in de maatpakfinanciering ook een flexibel deel met vier promotiepremies. We hebben nog een hoop moeten rekenen en daar zijn we wel van geschrokken.”

Duur personeel

Een van de problemen van de faculteit is dat het personeel relatief duur is. Er zijn veel universitair hoofddocenten (uhd’s) en hoogleraren. Vromen erkent dat het feit dat medewerkers zijn doorgegroeid naar de hogere rangen vooral een teken van kwaliteit is, ‘maar dat neemt niet weg dat we mede daardoor in de financiële problemen zitten’. Daarnaast is er door duur personeel op vaste plekken weinig ruimte voor jong talent. “Als je jong talent de kans wilt bieden, zal er meer ruimte moeten zijn voor flexibele contracten. Nu kunnen we al jarenlang geen jong talent aannemen.” Wel is de decaan bang dat de reorganisatie zal leiden tot het verdwijnen van kwaliteit als bijvoorbeeld een aantal uhd’s weg moet. “Tot op zekere hoogte is dat zelfs onvermijdelijk. Deze reorganisatie zal pijn doen, niet alleen bij de mensen die erdoor geraakt worden, maar ook bij de faculteit.”

Prestatieafspraken

Ook de ondersteuning van de faculteit zal moeten inkrimpen, hoewel dat niet per definitie een kostenbesparing is. In de prestatieafspraken met het ministerie heeft de universiteit beloofd om de overhead omlaag te brengen. Dat is ook een van de redenen voor de reorganisatie van de centrale ondersteunende diensten. “In wezen kun je je afvragen of dat echt een kostenreductie is”, zegt Vromen. “Die ondersteuning hebben we wel nodig en zal ergens anders vandaan moeten komen.” Zaken als studieadvies en –begeleiding wil de faculteit graag in eigen hand houden. “Er is heel veel uitval bij ons, dus het is belangrijk om die begeleiding zelf te verzorgen.” Zaken als ICT kunnen wat Vromen betreft ook vanuit de centrale ondersteuning komen of gedeeld worden met een andere faculteit.

Zelfstandigheid

In de aankomende reorganisatie zal de faculteit niet worden opgeheven, zoals de afgelopen maanden werd gevreesd. Of Wijsbegeerte op ‘de middellange termijn’ kan samengaan met een of meerdere andere faculteiten wordt na de reorganisatie verder onderzocht. Bij ‘middellange termijn’ moeten we volgens Vromen denken aan drie tot vijf jaar. “Het zou niet zo mooi zijn als we half uit deze reorganisatie zijn en meteen weer een nieuwe in moeten”, zegt Vromen. “Als dat zou gebeuren had ik liever alles in één keer gehad.” Maar een van de doelen van de reorganisatie blijft volgens de decaan wel dat de faculteit ‘bijna naadloos’ ergens anders kan worden ondergebracht.

Kritiek op de visie

De faculteitsraad besprak het voornemen op maandag 30 maart voor het eerst. Zoals verwacht was de raad behoorlijk kritisch. Zo wees voorzitter Sjoerd van Tuinen meerdere malen op de visie in het voornemen. Volgens Van Tuinen is die gereduceerd tot het verdiepen van andere wetenschapsgebieden en moreel besef bijbrengen. “Dan kun je ook volstaan met een hoogleraar Ethiek en een paar wetenschapsfilosofen.” Volgens Vromen is die kritiek wat voorbarig, omdat een uitgewerkte toekomstvisie geen deel uitmaakt van het concept-voornemen tot reorganisatie. Verder wordt in het concept-voornemen niet bepaald waar er fte’s zullen verdwijnen. Daarnaast vindt de decaan het van belang om goed te luisteren naar waar de behoefte aan een filosofiefaculteit zit op de rest van de campus. “Filosofen zijn erg geneigd om te kijken naar vakgenoten. Je kunt heel badinerende opmerkingen maken in de trant van ‘die bestuurders weten niet waar ze het over hebben’ – en in zekere zin klopt dat ook als het over de inhoud van de diverse vakgebieden gaat -, maar we kunnen niet voorbijgaan aan op zichzelf legitieme wensen vanuit de universiteit. Vooral omdat je feitelijk genadebrood eet, je wordt via de maatpakfinanciering gesubsidieerd.” En die behoefte vanuit de andere faculteiten bestaat volgens Vromen vooral uit ethiek en de filosofische doordenking en verdieping van vakgebieden.

Draagvlak

De reorganisatie zou per 1 januari 2016 in moeten gaan. Dat wordt waarschijnlijk erg krap. Zowel het voornemen als het definitieve reorganisatieplan moeten eerst langs de medezeggenschap. Hoewel de faculteitsraad beloofde haast te maken, is de vraag of er genoeg steun is voor de plannen. De filosofen roeren zich al enige tijd. Wijsbegeertestudenten hebben zich verenigd in Philosophy Ground en ook Rethink EUR is ontstaan op initiatief van een aantal academici binnen de faculteit. Draagvlak binnen de faculteit kan wel eens een heikel punt zijn, beaamt Vromen. “Unanimiteit zal sowieso niet lukken, maar ik denk dat het verkrijgen van een brede steun voor de plannen wel haalbaar is.” TF