Waarom Ivonne Cune-Noten nu met andere ogen naar man-vrouwverhoudingen kijkt

Vraag Ivonne Cune-Noten welk boek indruk op haar heeft gemaakt in haar bijna veertig jaar lange leven en ze hoeft nog geen halve seconde na te denken. Sinds ze twee jaar geleden De omwenteling van Suzanna Jansen las, kijkt ze anders naar de maatschappij. Cune-Noten: “Ik heb bewondering gekregen voor de strijd die vrouwen in de geschiedenis geleverd hebben.”

Het boek gaat over de positie van vrouwen in Nederland in de afgelopen eeuw, van 1922 tot 2022. Suzanna Jansen vertelt vanuit het perspectief van haar moeder, haar oudere zus en zichzelf hoe vrouwen dienstbaar waren aan het gezin en het huishouden. De titel, De omwenteling, verwijst naar de ommekeer in de vrouwenemancipatie. Die veranderingen kwamen niet zomaar; vrouwen moesten ervoor strijden. En voor die strijd is Cune-Noten hen dankbaar. “Ik dank mijn professionele positie aan die strijd. Eerder waren vrouwen veroordeeld tot het huishouden en de kinderen, nu kan ik gewoon werken als directeur van de bacheloropleiding Rechten en tot voor kort als voorzitter van de universiteitsraad.”

Cune-Noten wist wel dat de verhoudingen tussen mannen en vrouwen vroeger anders waren dan nu; ze wist dat vrouwen later kiesrecht kregen dan mannen en dat vrouwen voorheen verantwoordelijk waren voor het huishouden, maar de manier waarop Suzanna Jansen de geschiedenis heeft opgeschreven ‘opende haar ogen’.

Het maakte dat ze dynamieken die ze ziet bij haar grootouders, ouders en schoonouders beter kan plaatsen. Waar ze het eerder ‘merkwaardig’ vond dat een van de vrouwen huishoudgeld kreeg van haar man, snapt ze dat nu. “Vroeger werkte de man en was de vrouw de directeur van het huishouden. Daar kreeg ze geld voor.”

Toen Cune-Noten het boek twee jaar geleden las, stopte ze het in haar tas om in haar vrije minuten tijdens de lunch een paar bladzijden te lezen. Het raakte haar zo, dat ze het allerliefste wil dat alle vrouwen ‘en eigenlijk ook alle mannen’ dit boek lezen, ‘om te borgen wat we hebben en de vrouwen voor ons te waarderen’.

Twee onderwerpen uit het boek zijn haar het meest bijgebleven. De worsteling van vrouwen met hun bestaan als huisvrouw en de reden waarom vrouwenkiesrecht werd ingevoerd.

In het boek wordt gesuggereerd dat de politieke partijen die aan de macht wilden komen of blijven er begin twintigste eeuw van overtuigd waren dat vrouwen op hen zouden stemmen. De eigen politieke overwinning leek belangrijker dan de overtuiging dat vrouwen stemrecht moesten krijgen.

Cune-Noten vond dat ‘shocking’, maar is tegelijkertijd terughoudend met er conclusies aan verbinden. “Voordat ik ga verkondigen dat dit de werkelijkheid rondom de invoering van stemrecht voor vrouwen is, wil ik zelf hebben uitgeplozen hoe het zat. Dat heb ik niet gedaan”, benadrukt ze. Maar ze heeft het boek van Suzanna Jansen gelezen en dit is haar ‘afdronk’ van het verhaal dat Jansen optekende.

Een omwenteling in de emancipatie van vrouwen betekent nog niet meteen een overwinning. “De gelijkheid tussen mannen en vrouwen is er nog niet”, zegt Cune-Noten, “maar de situatie nu is onvergelijkbaar met honderd jaar geleden.” Ze heeft zelf nooit overwogen om te stoppen met werken, bijvoorbeeld. Haar moeder koos er als een van de eerste vrouwen in Luyksgestel voor om parttime te blijven werken toen ze kinderen kreeg. “Zo’n veertig jaar geleden kregen vrouwen, in het dorp waar ik vandaan kom de vraag: waarom stop je niet met werken? Vrouwen die er nu voor kiezen om te stoppen krijgen de vraag: waarom stop je? De norm is veranderd, er zijn stappen gezet, maar het kan altijd ambitieuzer, waarbij iedereen voor zichzelf moet beslissen waar die ambities liggen.”

Sinds De omwenteling is Cune-Noten zich meer bewust van man-vrouwverhoudingen en ziet ze op hoeveel plekken die een rol spelen. Bij de bacheloropleiding Rechtsgeleerdheid waar ze leiding aan geeft, worden de collegebanken voor een groot deel gevuld met vrouwen. In de gemeentepolitiek van Eersel waar ze actief is binnen de VVD is het gehele college, zowel de wethouders als de burgemeester, man. In een bijzin zegt Cune-Noten dat de twee zetels van de VVD – ‘Eersel is een kleine gemeente’ – zijn bezet door vrouwen. Sinds het boek van Suzanna Jansen ziet Cune-Noten de maatschappij in een ander licht. “Ik vroeg me nooit af of iets voor mannen of vrouwen was, nu ben ik me bewust van de verschillen. Het maakt me niet activistisch, maar dat bewustzijn draag ik voortaan met me mee.”