Het nieuwe kabinet wil zo’n twee miljard bezuinigen op onderwijs, waarvan ongeveer één miljard op hogescholen, universiteiten en wetenschappelijk onderzoek. “Onacceptabel”, zegt de linkse oppositie, onder leiding van GroenLinks-PvdA.
Samen met de SP, Denk, Volt en Partij voor de Dieren stellen ze een alternatief voor: haal die twee miljard weg bij het bedrijfsleven. Bijvoorbeeld door fossiele subsidies en andere belastingvoordelen af te schaffen.
Rode lijn
Het linkse blok wijst er in een persbericht op dat het kabinet geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer. Als alle oppositiepartijen voet bij stuk houden kan het de bezuinigingen in de Senaat tegenhouden, zegt Kamerlid Luc Stultiens. “We hopen dat de hele oppositie deze week een rode lijn trekt.”
De kans dat het kabinet linksom kiest lijkt klein. De alternatieve dekking van GroenLinks-PvdA zal voor de VVD waarschijnlijk onaanvaardbaar zijn. Kamerlid Stultiens heeft een amendement ingediend waarin onder meer staat dat een belastingvoordeel voor vastgoedbeleggers verdwijnt en dat fossiele subsidies worden afgeschaft. Ook wil de oppositie 800 miljoen ophalen door belastingontwijking door bedrijven in te perken.
Goedkoper alternatief
Maar D66, CDA en JA21 kwamen dit weekend met een iets goedkoper alternatief voor de bezuinigingen: ze willen ‘slechts’ 1,3 miljard terugdraaien. Met die drie partijen kan het kabinet de OCW-begroting door de Eerste Kamer loodsen. Inmiddels heeft ook de ChristenUnie zich bij dit kamp gevoegd, meldt het ANP.
Als ze hun zin krijgen, gaat de langstudeerboete niet door. Dat scheelt zo’n 292 miljoen euro. De maatregel is niet populair, zelfs niet bij NSC-minister Eppo Bruins, die naar een alternatief zoekt.
Ook de bezuiniging op internationalisering moet van tafel. Het kabinet nam een voorschot op de daling van het aantal buitenlandse studenten en boekte alvast 272 miljoen euro als bezuiniging in.
Daarnaast behouden de universiteiten wat de oppositie betreft het geld voor starters- en stimuleringsbeurzen, waarmee ze ongebonden onderzoek kunnen bekostigen. Ook de bezuinigingen op onderzoeksfinancier NWO zouden worden teruggedraaid.
Geen meerderheid
In de Eerste Kamer heeft de coalitie geen meerderheid, dus linksom of rechtsom moet het kabinet ergens steun vinden, bijvoorbeeld bij deze drie oppositiepartijen. Als de begroting wordt afgekeurd, blijft de oude begroting van kracht, waarin de bezuinigingen niet zijn opgenomen.
“Het kabinet moet sowieso in beweging komen als je ziet hoe groot het verzet buiten de politiek is”, zegt Tweede Kamerlid Jan Paternotte (D66) desgevraagd. “Het zijn de grootste onderwijsbezuinigingen ooit. Er is nergens een deskundige te vinden die dit verstandig vindt.”
Vandaag demonstreren naar verwachting duizenden studenten, docenten en onderzoekers in Den Haag tegen de bezuinigingen. Dinsdag begint het Tweede Kamerdebat over de onderwijsbegroting.
Andere bezuinigingen
De drie oppositiepartijen hebben enkele alternatieven bedacht voor de bezuinigingen. Ze willen bijvoorbeeld 400 miljoen euro besparen door medisch specialisten in loondienst te laten werken in plaats van in allerlei maatschappen. Dat lijkt een haalbaar plan: ook de VVD is daar inmiddels voorstander van.
Verder wordt het mogelijk om, naar keuze, langer door te werken en de AOW later op te nemen. Dat levert de overheid veel geld op, stelt Paternotte. Ten slotte willen de drie partijen het eigen risico in de zorgverzekering iets minder laten dalen. Het wordt dan geen 165 maar 185 euro per jaar.
