Heeft de EUR de moed om te zeggen: ‘Niet in naam van mijn waarden’?

Het ongemak rond het thema Israël-Palestina is tastbaar, binnen de EUR en daarbuiten. De ‘beschaafde’ wereld maakt zich schuldig aan genocide. Een apartheidsregime wordt aangemerkt als democratie. Activisten die oproepen tot een staakt-het-vuren krijgen voor de voeten geworpen dat ze geweld verdedigen. Joodse demonstranten worden gearresteerd en belasterd vanwege hun solidariteit met Palestijnen. Bevoorrechte personen voelen zich beledigd door een Palestijnse sjaal en een slogan, en schreeuwen moord en brand over hun veiligheid, maar voelen zich niet beledigd door de massamoord op kinderen. Is het gek dat zulke hypocrisie tot ongemak leidt?

Dat is alleen maar logisch. De liberaal denkende mens worstelt om het onverdedigbare – een genocide – te verdedigen en tegelijkertijd vast te houden aan zijn liberale waarden verdraagzaamheid en gelijkheid voor iedereen. Hoe los je die innerlijke tegenstrijdigheid op?

Sommigen gaan in de ontkenning: de genocide die wij live gestreamd krijgen, is geen genocide, zeggen ze. Alsof de Israëlische regering en legerofficieren ons niet dagelijks vertellen wat hun intentie is. Alsof hun daden niet volkomen consistent zijn met hun intentie: al het leven in Gaza uithongeren en vernietigen.

Anderen internaliseren de sinds mensenheugenis gebruikte rechtvaardiging van genocide: om te overleven moeten de ‘menselijke beesten’, ‘kinderen der duisternis’ en ‘het eeuwenoude kwaad’ worden weggevaagd. Ze gaan mee in het misdadige ‘menselijk schild’-excuus dat de Palestijnen nog meer ontmenselijkt.

Velen vinden het allemaal te ingewikkeld, maar dat is het niet. De staat Israël, een bezetter, een florerend apartheidsregime, pleegt al 75 jaar misdrijven tegen de Palestijnen en pleegt nu het misdrijf genocide. Ontkenning verandert deze realiteit niet. De illusie van democratie is aan diggelen. De publieke opinie is echt aan het verschuiven, niet door antisemitisme, maar door de daden van de staat.

Wat het ingewikkeld maakt, is de luidruchtige propaganda en de loyaliteit aan de apartheidsstaat Israël, en het feit dat Palestijnen mensen van kleur zijn en de ideologie van het blanke racisme nooit uit het bewustzijn van deze wereld is verdwenen. Het waanidee van liberale waarden is aan diggelen.

Zwijgen zal waarden niet redden. Maar zwijgen geeft een prettig gevoel als waarden worden ingeruild voor loyaliteiten.

Het zwijgen van de EUR weerspiegelt de innerlijke worsteling van de liberaal denkende mens. Gehoopt wordt zonder commentaar een gevoel van gemeenschap te behouden. Willen we het niet onder ogen zien? Of wordt van ons gevraagd een genocide te accepteren?

‘Geweld’ is een te zachte term voor wat Israël doet. Noem het misdrijven tegen de menselijkheid of collectieve straf, zo je wilt. Maar laten we het niet lukraak doden noemen – het is een uiterst bewuste en georganiseerde strategie, een massamoordfabriek. Ze weten wat ze doen. Erasmianen zijn intelligente mensen – ook zij weten welk misdrijf hier gepleegd wordt.

Het probleem met ontkenning en zwijgen is dat het de ontmenselijking voedt die noodzakelijk is om een genocide te rechtvaardigen en te normaliseren. Onze universiteit moet haar verantwoordelijkheid tegenover haar eigen gemeenschap nemen en de boodschap uitdragen dat we  ontmenselijking verwerpen, de rechten van Palestijnen onderstrepen en dat de waarden van de EUR niet op één lijn liggen met apartheid, noch met genocide en etnische zuivering van Palestijnen, die onze Nederlandse regering steunt en subsidieert met ons belastinggeld. Deze verantwoordelijkheid heeft onze universiteit in het bijzonder wanneer het politieke systeem faalt, en dat heeft verschrikkelijk gefaald. We moeten erkennen dat het zwijgen van de EUR alleen maar een genocide aanvaardbaar maakt voor haar gemeenschap.

Dat de EUR ruimte biedt aan dialoog en pal blijft staan voor haar waarde academische vrijheid wordt zeer gewaardeerd. De EUR moet ook pal blijven staan voor haar waarden verdraagzaamheid en gelijkheid voor iedereen.

Als de EUR neutraal blijft, dan moet ze dat ook echt in de geest van neutraliteit doen. Zijn we neutraal?

We sluiten een contract met Hewlett-Packard voor laptops voor medewerkers, terwijl HP aan het Israëlische leger exclusieve diensten levert die vergeleken worden met de identificatiediensten voor de speciale pasjes voor mensen van kleur die Polaroid tijdens de apartheid leverde aan Zuid-Afrika. We onderhouden betrekkingen met academische instellingen in Israël, terwijl ze medeplichtig zijn aan de misdrijven – de universiteit van Tel Aviv ontwikkelt systemen als de ‘Dahiya-doctrine’ van disproportioneel geweld, en universiteitslaboratoria voeren onderzoek uit waarvoor ze gestolen huid en organen van dode Palestijnen gebruiken. We laten geen woord van steun horen voor Palestijnse wetenschappers, terwijl het Palestijns hoger onderwijs onder vuur ligt – twaalf hogeronderwijsinstellingen in Gaza en twee in de Westelijke Jordaanoever zijn deels of volledig verwoest; minstens vijfhonderd medewerkers en studenten zijn gedood, waaronder de vooraanstaande natuurkundige professor Sufyan Tayeh en de befaamde dichter professor Refaat Alareer.

Dit is geen neutraliteit – dit is doorgaan met de orde van de dag en onverschilligheid.

Israël beweerde te doen wat het doet om het Joodse volk te redden. Joodse mensen liepen te hoop om daartegen te protesteren. ‘Niet in mijn naam’, zeggen ze moedig. Op 5 december 2023 beweerde president Herzog van Israël: ‘Het is een oorlog die echt, waarachtig, bedoeld is om de Westerse beschaving te redden, de waarden van de Westerse beschaving te redden.’ Heeft de EUR de moed om te zeggen: ‘Niet in naam van mijn waarden’? Zo niet, dan moet de EUR duidelijk maken voor welke waarden ze staat.