‘Vreemd dat niet al het werk van Erasmus op de Erasmus Universiteit te vinden is’

Via de website van de bibliotheek kon ik het niet vinden, dus sprak ik een bibliothecaris aan. Ook samen kwamen we tot de conclusie dat het werk niet in onze bibliotheek staat. “Ik zie dat ze het wel bij de centrale bibliotheek hebben, misschien kun je daar eens kijken”, zei hij nadat hij het eens was met mijn opmerking dat het best vreemd is dat de Erasmus Universiteit niet beschikt over het volledige werk van de filosoof aan wie zij haar naam ontleent. Het doet de vraag rijzen wat nu precies de verbinding is tussen de man en de universiteit die zijn naam draagt.

Het lijkt alsof het feit dat Erasmus hier is geboren belangrijker is dan de ideeën die hem zijn beroemdheid hebben gegeven. In Rotterdam vernoemen we graag dingen naar Erasmus: zo hebben we naast de universiteit een Erasmusbrug, een Erasmushuis, een Erasmussingel, een Erasmus Medisch Centrum en we hadden een Erasmuslijn.

Voor al deze zaken is de verbinding van de man met de stad een logische reden voor vernoeming, maar voor een universiteit die zo groot is in de humaniora hoop je dat het revolutionaire humanisme van de filosoof eraan ten grondslag ligt. Maar hoe is dat vol te houden als zijn gedachtes niet eens beschikbaar zijn in de eigen universiteitsbibliotheek?

Hoeveel studenten hebben überhaupt weleens iets van Erasmus gelezen? Goed, er zullen er een aantal Lof der Zotheid gelezen hebben. Misschien kan een handjevol ook nog wat Adagia opdreunen. Na deze werken wordt het al penibeler. Onderwijs over zijn denkwijze is er binnen de studies Rechtsgeleerdheid en Economie in ieder geval niet, voor de andere opleidingen kan ik dat oordeel niet geven.

Maar hoeveel is de naam van de universiteit nog waard als niemand weet voor welke ideeën deze symbool staat? Binnen de strategie, visie en missie van de universiteit zouden pijnlijke gaten vallen als het doel van de Erasmus Universiteit niet samenhangt met de filosofie van Erasmus. Zo geloofde Erasmus dat onderwijs het pad is naar menselijke zelfverbetering. Daarbij moet volgens hem prioriteit gegeven worden van ethiek over logica en de Bildung van studenten over het toetsen van feitelijke kennis. Het slaafs kunnen reciproceren van feiten is volgens Erasmus geen kennis. Als ik dan onze steeds-groeiende universiteit bezie, waarbij wordt gestuurd op diploma-output in plaats van vorming van de studenten, vraag ik me af in hoeverre deze waarden overeenkomen.

Ook in deze seculiere, moderne tijd kunnen studenten veel leren van de filosofie van Erasmus. Bijvoorbeeld zijn anti-nationalistische denken, uitgedrukt in het bekende adagium ‘heel de aarde is je vaderland’, is relevanter dan ooit. Maar we kunnen alleen leren als er de middelen op deze universiteit beschikbaar zijn en het wordt aangemoedigd om deze kennis tot je te nemen. Het zou mooi zijn als er bijvoorbeeld een ereplankje hangt, midden in de UB, waar het Verzameld werk van Erasmus trots wordt tentoongesteld. Iedere student, academicus en medewerker kan zo een boek oppakken en het bestuderen, zodat er weer nieuwe gesprekken ontstaan over zijn filosofie en denkwijze. Zodat Erasmus weer echt gaat leven op de Erasmus.