Ik ben acht maanden zwanger.
Rond de tijd dat andere zwangeren het op hun werk rustiger aan gaan doen, probeer ik zoveel mogelijk artikelen af te ronden, want met een gat in mijn cv heb ik in de toekomst minder kansen. Terwijl mijn zwangere vrienden de beste wieg uitkiezen, koop ik babymeubels die eenvoudig te verhuizen zijn, want ik werk al sinds 2016 op twee verschillende continenten en in drie landen. Terwijl stellen in afwachting van hun baby de babykamer verven, kies ik bij het decoreren van mijn gehuurde appartement voor verwijderbare stickers, want met mijn arbeidscontract kan ik bij geen enkele bank een hypotheek afsluiten. Terwijl andere aanstaande ouders likes op Instagram verzamelen met foto’s van schattige babybuiken, deelde ik op Twitter mijn zwangere buik om de kwestie van flexibilisering in de academische wereld aan de kaak te stellen. Dit naar aanleiding van een campagne die is gestart door de Nederlandse collectieven Casual Academy, 0.7 en WOinActie.
Als ik na mijn ouderschapsverlof terugkom wordt mijn contract als docent Media en communicatie bij ESHCC waarschijnlijk niet verlengd, ook niet als ik goede beoordelingen krijg van studenten en supervisors, een fantastische lijst met publicaties heb en ik werk doe dat op mijn afdeling hard nodig is, zoals scriptiebegeleiding.
Dit is een wijdverbreid probleem in de Nederlandse academische wereld, veel van mijn briljante collega’s worden ook als tijdelijke docenten aangenomen, vaak uitgebuit via parttime contracten terwijl fulltime inspanningen vereist zijn. Afdelingen houden mensen in tijdelijke functies door het misleidend toepassen van de collectieve arbeidsovereenkomst, waarin echter staat dat personen die structureel academisch werk uitvoeren, een vast contract aangeboden moeten krijgen. Deze flexibilisering heeft een enorme impact op het leven van de docenten, iets wat ik nog sterker voel nu ik zwanger ben. Hieronder volgen de drie belangrijkste redenen.
Ten eerste worden we als docenten vaak geïnfantiliseerd, alsof we twintigers zijn die hun huis met leeftijdgenoten delen. Afgezien van het feit dat iedereen een goed arbeidscontract verdient, ongeacht je leeftijd of gezinssituatie, zijn veel docenten al dertigers en veertigers. Net als ik hebben diverse academici wat de artsen een ‘geriatrische’ zwangerschap noemen, terwijl we tegelijkertijd op het werk ‘beginnende’ of ‘junior’ docenten worden genoemd. Dit heeft niet alleen impact op zwangere mensen, maar heeft ook een negatieve impact op ingrijpende beslissingen voor de toekomst, zoals trouwen, je ergens vestigen, of een huis kopen.
Ten tweede weet ik als vrouw in het hoger onderwijs dat ik het moeilijker heb dan mannen. Vorig jaar vierde de Erasmus Universiteit het feit dat een kwart van de hoogleraren vrouw is, eigenlijk een zeer laag percentage vergeleken met andere Europese universiteiten.
Hoewel er veel redenen zijn voor deze genderkloof, betekent de cultuur van overwerk en concurrentie in de academische wereld dat het opnemen van zwangerschapsverlof en ouderschapsverlof (taken die niet uitsluitend, maar wel vooral worden uitgevoerd door vrouwen) leidt tot uitsluiting van projecten en publicaties. Dit treft vooral vrouwen uit de arbeidersklasse, niet-wit en niet-cishet, en wordt verergerd door het ontbreken van beleid voor zwangerschapsverlof bij instanties en werkgevers wereldwijd.
Ten derde: omdat ik een relatief nieuwe tijdelijk docent ben, heb ik vaak het gevoel dat ik mezelf ‘sterk’ moet bewijzen en dat ik geen ruimte heb voor mijn persoonlijke en professionele problemen. Dit beperkt zich niet tot zwangerschappen, maar geldt ook voor mensen met beperkingen, chronische aandoeningen, persoonlijke problemen: de afgelopen twee jaar durfde ik bijna geen vrij te vragen om te rouwen na het overlijden van mijn oma, oom en vader. Vooral tijdens lockdowns voelen tijdelijk docenten zich vaak niet gesteund en niet gezien in hun werkomgeving, door decanen en senior-collega’s die amper hun naam en gezicht kennen.
Dit is des te frustrerender als je bedenkt dat universiteiten veel zouden hebben aan academische groei bij hun getalenteerde onderzoekers en opleiders. Mensen met tijdelijke contracten, waaronder ikzelf, worden vaak weerhouden van het aanvragen van financieringsregelingen (bijvoorbeeld Vidi-beurzen) uit ‘angst’ dat ze een subsidie toegewezen krijgen en dat dit, samen met het geld en de prestige, de afdeling zou verplichten hen aan te nemen.
Docenten wordt verteld dat ze inwisselbaar zijn, ook al gaan er bij elk vertrek van een docent unieke expertise en vaardigheden verloren. En dan hebben we het nog niet eens over het budget en de tijd die het kost voor het aannemen, verhuizen en opleiden van nieuwe docenten, het ontbreken van continuïteit in onderwijs voor de studenten, en dat vaste medewerkers met administratieve en coördinerende taken worden belast. Flexibilisering schaadt tijdelijke medewerkers, maar is ook een systemisch probleem voor universiteiten.
Ik deel mijn verhaal omdat dit geen uniek verhaal is, maar tragisch genoeg overbekend. Maar hoe kan het systeem verbeterd worden? Vaste en tijdelijk medewerkers en studenten kunnen lid worden van een vakbond en gevallen van contract-inflatie melden, actief worden bij Nederlandse collectieven zoals Casual Academy en hun acties ondersteunen, zich uitspreken bij de Faculteitsraad en de Universiteitsraad. Hierdoor creëren we de omstandigheden voor de excellente universiteit die we allemaal verdienen.
Dit artikel is een samenvatting van een bericht dat Giulia Evolvi plaatste op haar persoonlijke blog, over de ervaringen van een zwangere vrouw met een tijdelijk contract in de academische wereld.
