‘De boodschap van Virginia Woolf is bijna een eeuw later nog steeds relevant’

Promovenda Catherine Koekoek (25) noemt zichzelf een feminist. Volgens haar oudste vriendin – ‘we kennen elkaar sinds dag één van de basisschool’ – komt ze uit een familie met sterke vrouwen. Misschien zat haar feministische houding er dus al van jongs af aan in. ’Ronja de Roversdochter’, een verhaal over een slim, dapper meisje dat zich niet neerlegt bij conventies, ‘was wel mijn lievelingsboek vroeger’, lacht Koekoek.

Die feministische houding maakt dat Koekoek vaak kiest voor boeken van vrouwen. Samen met haar zusje houdt ze haar vader bij de les, hoewel haar vader ook uit zichzelf feministische literatuur leest. Hij gaf haar de leestip A room of one’s own van Virginia Woolf. In deze klassieker betoogt Woolf dat vrouwen geld en een kamer voor zichzelf nodig hebben om zich intellectueel te ontplooien, zodat ze hun eigen leven kunnen leiden en niet langer ondergeschikt hoeven zijn aan mannen. Koekoek las het boek een jaar of vijf geleden. “Het is in 1927 geschreven, maar de boodschap is bijna honderd jaar later nog steeds relevant. In de coronacrisis werden mannelijke wetenschappers productiever, terwijl het aantal publicaties van vrouwen daalde, om maar wat te noemen.”

Een paar jaar geleden werd een nieuwe Nederlandse vertaling van Woolf’s boek Een kamer voor jezelf uitgegeven door feministische uitgeverij Chaos inclusief briefwisseling tussen filosoof Simone van Saarloos en antropoloog Gloria Wekker. Zij leggen bloot dat Woolf zich concentreerde op gender, en benadrukken dat ras en klasse ook invloed hebben op de mogelijkheid om je te ontplooien. “Het is leuk dat uitgeverij Chaos het boek in Nederland weer onder de aandacht brengt.”

Voor Woolf is een afgesloten kamer heilig. Koekoek heeft een kamer voor zichzelf. Ze woont samen met haar vriend, en kan zich afzonderen. Alleen zijn vindt ze belangrijk, maar een afgesloten ruimte is geen voorwaarde “Een avond met vrienden of wandelen werkt ook om tot ideeën te komen.”

Die spanning tussen aan de ene kant de autonomie van een kamer voor jezelf, en aan de andere kant juist beïnvloed worden door de wereld in al haar rommeligheid, staat volgens Koekoek centraal in het feminisme. En ook in haar eigen werk en leven probeert ze daar een balans tussen te vinden. Maar dat ze feminist is betekent niet dat ze altijd weet hoe ze dat in de praktijk kan brengen. “Als je wil schrijven, en tegelijkertijd voor iemand moet zorgen, kan dat beklemmend werken. Tegelijkertijd wil ik dat er in mijn werk ook ruimte is voor het echte leven.”

Na haar middelbare school studeerde Koekoek Bouwkunde in Delft. “Architectuur is het kruispunt tussen maatschappij, economie, esthetiek en techniek. Die wisselwerking vind ik interessant.” Ook denkt ze graag na over maatschappelijke en politieke problemen. Daarom ging ze ook Filosofie studeren. Zowel voor haar master Architectuur als Filosofie slaagde ze cum laude. In 2019 begon ze aan haar promotieonderzoek aan de Erasmus Universiteit. “Ik kan me nu bezighouden met wat ik belangrijk vind.”

In haar onderzoek is feminisme niet expliciet een thema, zijdelings wel. Koekoek doet onderzoek naar de effecten van post-truth politiek op de democratie. “En wie wel en niet als rationeel of geloofwaardig wordt gezien, hangt ook af van gender”, legt Koekoek uit. “Ik kan me niet aan mijn feministische perspectief onttrekken.” Als ze over tweeënhalf jaar haar onderzoek afrondt, hoopt ze een antwoord te hebben op de vraag hoe de democratie kan omgaan met waarheden en leugens, hoe complex waarheid ook is.