Zijn eigen betrokkenheid is niet direct bij de Fieldlabs, door de overheid geregelde praktijktesten met evenementen, zoals een voetbalwedstrijd, een congres, theater en een festival. In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport werkt hij mee in het evaluatieteam voor de coronacheck-app, dat onder leiding staat van EUR-hoogleraar Wolfgang Ebbers.
Het team gebruikt de Fieldlabs-evenementen om ervaringen van gebruikers alvast in de praktijk te testen. Van Exel: “Je hebt twee apps: de coronamelder, die loopt al een paar maanden, en nu een nieuwe, de coronacheck. Als je een negatieve testuitslag van een van de testlocaties hebt, kun je met de app een QR-code aanmaken die je bij de toegang kunt scannen om aan te tonen dat je niet besmettelijk bent. Wij vragen mensen tijdens en na de testevenementen hoe ze het gebruik van de app ervaren.”
Testsamenleving
Van Exel legt uit dat de app een onderdeel is van een grotere infrastructuur die nu ontwikkeld wordt, ‘vooruitkijkend naar de testsamenleving’. “Uiteraard heb je nu nog de nasleep van deze pandemie, maar we moeten ons ook voorbereiden op de volgende. En wie weet komt er nog een nieuwe golf. Dan wil je graag een testinfrastructuur hebben waarmee je de sociale en economische impact van een pandemie kan beperken.”
Fieldlabs zijn bedoeld om die technologie te testen, zegt Van Exel. “Zo’n Arena, daar kunnen normaal 50.000 mensen in, dus als je daar zes groepen in zet van in totaal 5.000 mensen dan lijkt het nog heel leeg. Maar om dat in coronatijd veilig te doen is al een heel georganiseer. En de vraag is dan: kun je dat ook verder opschalen, misschien wel naar 50.000? Dat soort vragen worden onderzocht met de Fieldlabs.”
Hoe verliep voor jou het experiment in het stadion?
“Er waren zes ‘bubbels’ en in elke groep golden andere regels. Ik zat bij bubbel zes, daar moesten mensen een mondkapje op en mochten ze niet schreeuwen of zingen, maar ze hoefden geen afstand te houden. Wij onderzoekers overigens wel, wij moesten van een afstandje observeren. Interviewen mocht alleen op de ‘overloop’, op anderhalve meter afstand en met mondkapjes op. Mensen waren te spreken over het gebruiksgemak van de coronacheck-app bij de toegang. Dat zie je wel vaker in Nederland: als je dingen makkelijk maakt vinden mensen het wel prima. Maar verplichten houden we niet van. Dat is vaak een stap te ver.”
Hoe kijk jij aan tegen het afgelaste Koningsfeest in Breda?
“Het voelt natuurlijk wrang om grote evenementen te organiseren terwijl de ziekenhuizen vol liggen, ik snap dat mensen dat zo voelen. Tegelijk gaat het testen van de infrastructuur het beste als er nog besmettingsgevaar is. Dat blijft een lastige afweging en maakt het extra belangrijk dat experimenten gecontroleerd verlopen. Bij de voetbalwedstrijd moesten bezoekers van tevoren testen en vijf dagen na afloop. Maar de test na afloop was niet verplicht, dus niet iedereen gaat. Daardoor ontbreekt wel hele belangrijke informatie om de experimenten goed te kunnen evalueren. Van het Fieldlabs-festival in Biddinghuizen is bekend dat er verdeeld over twee dagen 3000 festivalgangers zijn geweest. Zestien bleken achteraf positief. Maar ik weet niet hoeveel festivalgangers zich hebben laten testen, en het is nooit helemaal zeker of dat door het festival komt.”
Als niet iedereen zich laat testen, kun je er dan toch iets zinnigs over zeggen?
“Zestien besmettingen op 3000 bezoekers klinkt op zich als een goed resultaat. Maar je weet niks over de mensen die zich niet hebben laten testen en de reden daarvoor. Potentieel zou je honderden besmettingen over het hoofd kunnen zien. Maar je hebt geen idee. Dat is eigenlijk bijzonder jammer.”
Hoe worden de deelnemers nu gemotiveerd om zich te laten testen?
“Vooraf doen mensen de test wel, anders kom je niet binnen. Achteraf krijgen bezoekers een dringend advies. Toen ik bij de ArenA was kreeg ik ook een paar pushberichten om me te laten testen. Ze worden dus wel genudged. Maar ze kunnen volgens mij niet traceren of je de test ook echt doet en wat de uitslag is, dat is privacygevoelige informatie. En verplichten kan geloof ik niet, maar ik ben geen jurist.”
Komen die grote testevenementen niet gewoon een beetje te vroeg?
“Dat je op de een of andere manier informatie wilt verzamelen ter voorbereiding op de testsamenleving vind ik heel legitiem. Maar een aantal van die hele grote evenementen kwamen voor mij best wel snel. En de vraag is hoe Fieldlabs het van tevoren ethisch precies getoetst heeft. Voor het onderzoek naar CoronaCheck door het evaluatieteam is dat overigens allemaal goed geregeld. ”
Tegen de tijd dat deze fieldlabs klaar zijn met hun conclusies hoop ik dat door vaccinatie de samenleving gewoon weer open is zonder maattrgelen.
Reageren niet meer mogelijk.