Online onderwijs is meer dan een college streamen

Om 10:05 uur gaat de ‘bEURs’ van de Community for Learning and Innovation (CLI) van start. Bijna honderd mensen zijn in de Zoom-meeting. Er klinkt een bel. 99 mensen. Nog een bel. Precies honderd mensen zitten klaar voor de opening. Directeur van CLI Jeroen Jansz krijgt het woord. “Cynici zullen zeggen dat we na jarenlang online onderwijs preachen onze zin hebben.” Meteen zegt hij ook dat hij weet dat de situatie moeilijk is voor veel docenten, dat veel mensen het zwaar hebben. “Hopelijk is deze dag een bron van inspiratie. Zodat we allemaal weer door kunnen.”

Veel van de docenten aan het woord hebben het over het ‘omvormen’ van hun colleges. Hoe vertaal je offline onderwijs naar online? Universitair docent Melodine Sommier doet onderzoek naar interculturele communicatie. Specifieker nog naar de manier waarop ‘ras’, etniciteit en racisme zich uiten in alledaagse situaties en zo bijdragen aan het (re)produceren en betwisten van bestaande discoursen. Sommier is ook verbonden aan een nieuw ontwikkeld honoursprogramma, namelijk Tackling Inequalites. In een aparte sessie vertelt Sommier over hoe zij haar lessen naar online heeft vertaald en welke hulpmiddelen ze daarvoor gebruikt.

Online onderwijs is meer dan een college streamen, stelt Sommier. “Ik laat mijn studenten normaal graag bewegen in de collegeruimte”, vertelt ze. “Nu laat ik ze bijvoorbeeld op een papier ‘ja’ en op een ander vel ‘nee’ schrijven. Dat moeten ze omhoog houden als we stellingen bespreken.” Een andere docent maakt gebruik van petje op, petje af. Interactie met studenten vinden veel docenten lastig, zo wordt aangegeven.

Hoe bereik je online dezelfde resultaten als offline? Sommier geeft een voorbeeld van hoe zij het aanpakt. Tijdens een college over duurzaamheid moesten op een wereldkaart briefjes geplakt worden. Die kaart is nu op Padlet te vinden, een online tool die Sommier graag gebruikt. Ze gebruikt ook Mentimeter, een online polling- en presentatietool. Ze geeft de docenten in de groep dezelfde opdracht als de studenten: sorteer deze landen van duurzaam naar minder duurzaam. Docenten blijken dezelfde ‘fouten’ te maken als studenten, want ook hier zetten de meeste mensen Zweden bovenaan. Zweden staat eigenlijk halverwege de lijst, onder Angola en China. “Over de landen in de global north wordt vaak gesproken alsof zij de redders zijn van het klimaat, en niet de schuldigen aan de verwoesting ervan. Met deze opdracht proberen we studenten te laten heroverwegen hoe ze kijken naar de wereld.” Met deze online tools laat Sommier haar studenten op dezelfde manier tot dezelfde inzichten komen.

Op een online beurs blijkt het stukken eenvoudiger om binnen de tijd te blijven. Na 35 minuten komen alle deelnemers automatisch weer terug in één groep. Een enkeling maakt een praatje terwijl de meeste deelnemers pauzeren. Iemand vraagt of de slides van de sessie doorgestuurd kunnen worden. Een ander wil weten hoe studenten persoonlijke leerdoelen moeten formuleren “Wie vragen heeft, mag mij altijd contacten”, zegt Education Development Officer Lorenzo Duchi voor de tweede sessieronde automatisch begint.

In een van de sessies tijdens die tweede ronde vertelt universitair docent Mijke Slot over haar onlineonderwijservaring. Ze onderzoekt de digitale relatie tussen Nederlandse journalisten en hun publiek. Ze maakt hiervoor een maandelijkse podcast. To script or not to script, is wat ze vooral meegeeft tijdens de sessie. Een script zorgt voor duidelijkheid, overzicht en houvast bij het gesprek, maar het is veel werk en draagt niet bij aan de spontaniteit van het gesprek. “Een podcast is veel meer dan zitten en praten”, vertelt ze. De opbouw, de structuur bedenken en de voorbereiding vergen veel tijd. Slot heeft wel een vorm bedacht waardoor de podcast een aanvulling is op de leerstof van haar studenten: ze interviewt bijvoorbeeld auteurs van literatuur die studenten moeten lezen. De podcast is zo een aanvulling op de teksten en uitlegvideo’s.