Opening Academisch Jaar als een flitsende tv-show

In de Aula was ruimte voor slechts 120 toeschouwers. Alle anderen keken via een videoverbinding mee. Toch lukte het maandag om van de eerste dag op de universiteit een feestelijke dag te maken die misschien wel flitsender was dan andere jaren. Met hippe, bijna vlekkeloos functionerende live-verbindingen en optredens van artiesten. Het geheel werd aan elkaar gepraat door de bekende tv-presentator Wilfried de Jong.

De strak geregisseerde middag hield daardoor het midden tussen een award ceremony en een vlot gepresenteerd praatprogramma, compleet met presentatietafel én talkshowbank, waarop als eerste rector magnificus Rutger Engels plaatsnam. 

Engels stond, zoals elk jaar, stil bij de overledenen op de universiteit. Het plechtige moment, waarbij in een lichtprojectie de namen werden getoond, werd omlijst met een dansuitvoering van de Rotterdammer Gil ‘the Grid’ Gomes Leal, een vroegere wereldkampioen experimentele dans, die met een geheel eigen bewegingstaal zijn publiek deelgenoot maakt van zijn verhalen.

In een anderhalf uur durend programma kwam een keur van gasten langs. Burgemeester Ahmed Aboutaleb vertelde waarom hij de afgelopen tijd zo streng optrad tegen studenten. “Het aantal coronabesmettingen was dermate hoog dat ik iets moest doen. Studenten bleken één van de bronnen, vandaar dat ik met Rutger Engels ben gaan stoeien hoe we dat konden oplossen.” Lachend: “Iedereen die mij uitmaakt voor een strenge burgemeester, heeft Engels nog niet meegemaakt.” Volgens Aboutaleb lijkt covid in Rotterdam gelukkig op de terugtocht. “We zijn nu in een situatie van een stabiel dalend aantal infecties.”

Het eerste deel van het programma was een rondetafelgesprek met het thema ‘Onderwijs is van iedereen’, waaraan ook de burgemeester meedeed. Hoogleraar en Chief Diversity Officer Semiha Denktaş noemde kansenongelijkheid een wereldwijd probleem. “Het treft met name kinderen in gezinnen waar ouders niet hebben gestudeerd.” Ook voor Denktaş was het niet vanzelfsprekend dat ze naar de universiteit zou gaan. “Toen op de middelbare school een mevrouw tegen me zei: ‘Semiha, ik denk dat jij naar de universiteit gaat’, was dat voor mij een schok en tegelijk een aanmoediging. Met het programma ‘Onze toekomst verbinden’ moeten we ervoor zorgen dat meer kinderen die aanmoedigingen en complimenten krijgen en zo op jonge leeftijd in hun kansen gaan geloven.”

Ook Aboutaleb benadrukte het investeren in onderwijs. “Als ik tien dollar zou hebben, dan was onderwijs het eerste, het tweede en het derde waaraan ik mijn geld zou uitgeven. Met kennis bouw je bruggen naar de stad. Maar voor de universiteit het niet voldoende om de poorten open te zetten. Vooral voor de eerste generatie studenten is het afbreukrisico vrij groot. Dat vraagt veel begeleiding en coaching.”

Tijdens het programma werd een hele reeks aan prijzen uitgereikt, waaronder de onderwijsprijs die dit jaar ging naar alle docenten van de EUR, die er tijdens de coronacrisis voor hebben gezorgd dat het onderwijs doorgang kon vinden. Ook waren er prijzen voor de beste scriptie, de beste student, en de student die de meeste maatschappelijke impact had gemaakt.

Hoewel hij pas op dinsdag officieel aan de slag gaat, kwam ook de nieuwe collegevoorzitter Ed Brinksma al even op het podium voor een kennismakingsinterview. Brinksma vertelde over zijn beweegredenen om van Hamburg naar Rotterdam te komen. “Ik ben een nieuwsgierig mens. Dat heeft me van Twente naar Hamburg en nu weer naar Rotterdam gebracht. Deze universiteit behoort tot de beste in zijn soort, niet alleen in wetenschappelijk opzicht, maar ook in het feit dat de EUR wil bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen.”

Hoe de stad zich ontwikkelt kan Brinksma vanuit grote hoogte beoordelen, nu hij sinds vorige week zijn pied à terre heeft betrokken: een appartement op de 31e verdieping van de Red Apple, de wolkenkrabber aan de Wijnhaven. Om te laten zien hoe hij inmiddels is ingeburgerd, zong Brinksma tot hilariteit van de 120 genodigden in de aula ook alvast de laatste strofe van de bekende hit van de Hermes House Band: “Rotterdam, de mooiste rotstad die er is.”

Rutger Engels sloot de Opening van het academisch jaar traditioneel af met een toespraak. Daarin riep hij op de ‘de dingen die we geneigd zijn om bedekt te laten, juist te exploreren’. “Hoe langer we structurele klachten negeren, hoe ingrijpender doorgaans de behandeling.” Daarbij noemde Engels drie crises die onlangs op de agenda stonden bij een VN-congres dat hij – via een videoverbinding – bijwoonde: de klimaatcrisis, de pandemie en de maatschappelijke ongelijkheid. “En nog steeds zijn er mensen die ze negeren, bagatelliseren of zelfs ontkennen”, zei Engels daarover. “Hier ligt een essentiële rol voor ons als Erasmus Universiteit Rotterdam. Het is onze taak om te exploreren wat ís, juist ook wat niet gezien wordt. Dat is hoe we impact maken.”

In een persoonlijke noot stond Engels ook stil bij het ‘durven falen’, volgens hem een belangrijke voorwaarde voor het welzijn van studenten. “Falen houden we liever uit het zicht. Als middelbare scholier ben ik ooit teruggezet van 3 vwo naar 4 havo. Een moeilijke periode, die voelde als falen. Terugkijkend is het een belangrijke ervaring voor me geweest. Het leerde me om me niet te vergelijken met anderen, maar mijn eigen pad te maken. Falen confronteert en relativeert, het geeft nieuwe inzichten. Bieden we onze studenten meer ruimte om te falen, leggen we een goede bodem voor hun verdere ontwikkeling en voor onze wetenschappelijke en maatschappelijke toekomst.”