Niet alle ervaringen zijn negatief. Een aantal studenten is dankbaar dat de universiteit of faculteit zich snel heeft aangepast aan het digitaal lesgeven. Een ESHPM-student vindt dat de meeste vakken digitale mogelijkheden als discussiefora en filmpjes goed benutten. Op aanraden van de studiecoördinatoren heeft een EMC-student haar afgelaste stage bijvoorbeeld kunnen vervangen door MOOC’s.
Gemis van direct contact
Studenten noemen het gebrek aan persoonlijk of fysiek contact het vaakst als reden voor hun negatieve ervaringen. Ze ervaren dat het lastiger is om vragen te stellen of in contact te komen met docenten en scriptiebegeleiders. Voor veel studenten voelt digitaal leren als een onvolledige vervanging van hun normale studie. “Je studentenleven eindigt met een thesis verdedigen via je schermpje”, betreurt een RSM-studente.
Voor studies die veel gebruikmaken van werkgroepen of probleem gestuurd onderwijs is de verminderde interactie een extra groot probleem. De meeste werkgroepen verhuisden naar Zoom, maar zowel EUC-, ESHCC- als ESSB-studenten vinden dat een digitale discussie hun leerproces in de weg staat. “Ik voelde me ontzettend gefrustreerd omdat ik vaak de enige was die meedeed in de les. Sommige studenten deden hun webcams uit en waren praktisch aan het spijbelen”, vertelt een van hen.
Ook het gebrek aan contact met medestudenten doet af aan de studie-ervaring. “Niet alleen omdat hier een sociaal aspect aan vast zit, maar ook omdat je elkaar helpt als een opdracht door de medestudenten ook als moeilijk wordt gezien. Als je nu een vak volgt waarbij je niemand kent, is dat bijvoorbeeld lastig”, zegt een RSM-studente.
Studenten ervaren wel dat leren flexibeler is geworden tijdens de coronacrisis. Bovendien kunnen online colleges worden teruggespoeld of gepauzeerd om aantekeningen te maken. Een RSM-student vertelt dat hij zich beter kan concentreren nu hij zijn college twee keer zo snel af kan spelen. “Het is zo veel efficiënter dan vroeger. Ik wil eigenlijk nooit meer terug naar de campus, wat een tijdverspilling was dat.”
Tentamens
Ook de tentamens kunnen niet op een voldoende rekenen. Die worden gemiddeld met een 5,0 beoordeeld. De online toetsing zorgde vooral vaak voor technische problemen met examen- en proctoringsoftware. Sommige tentamens werden aangepast voor online gebruik. Zo werden er vaker open-boektoetsen en take-home-examens afgenomen. De tentamenvragen werden dan wel moeilijker gemaakt. Naast proctoring werden tentamens korter gemaakt om te voorkomen dat studenten toch antwoorden gingen opzoeken of doorgeven. Om dezelfde reden konden veel studenten, nadat ze een vraag hadden beantwoord, niet meer terug om deze aan te passen.
Verschillende studenten zeggen afgeleid te raken door de proctoring, bijvoorbeeld uit angst dat de verbinding wegvalt of dat staren als afkijken wordt geregistreerd. Ook zijn studenten boos dat hun privacy wordt geschonden en er geen alternatief wordt geboden.
Toch vond een aantal studenten het maken van een tentamen thuis best comfortabel. Sommige studenten merken op dat open-boektentamens inhoudelijk beter zijn omdat er minder gevraagd wordt naar het reproduceren van de leerstof. Een ESL-student zegt: “Dit is hoe tentamens altijd zouden moeten zijn! Het gaat er in het echte leven toch ook om dat je je kennis goed toepast.”
Stress en eenzaamheid
Uit de enquête blijkt bovendien dat veel studenten tijdens de coronacrisis meer stress hebben ervaren. Ze zeggen last te hebben gehad van onduidelijkheid over tentamens, het bindend studieadvies en toelatingseisen voor masteropleidigen. Sommige internationale studenten moesten halsoverkop terug naar huis of maakten zich zorgen over hun familie.
Een aantal studenten vertelt dat het verplaatsen of uitstellen van tentamens voor meer druk en een kortere vakantie heeft gezorgd. Een ESL-student zegt het gevoel te hebben constant achter de feiten aan te lopen. “Voor het tentamen van het ene blok is geweest, is de eerste stof van het blok erna al besproken.” Vooral EMC-studenten geven aan dat de werkdruk door corona te hoog is geworden. “We krijgen nu onderwijs dat in vijf maanden uitgevoerd had moeten worden, gepropt in ongeveer anderhalve maand”, legt een van hen uit.
Ook geven veel studenten aan last te hebben van motivatieproblemen. Door de coronacrisis is het aantal uren zelfstudie sterk toegenomen. Een ESPhil-student vertelt dat het lastig is om gedisciplineerd te studeren in dezelfde kamer waarin je slaapt. Studenten zeggen wel meer te kunnen studeren of ontspannen door het besparen van reistijd naar de universiteit.
Internationale studenten die in Nederland bleven, voelden zich vaak eenzaam tijdens de quarantaine. Maar ook veel Nederlandse studenten geven aan minder vrienden te hebben gemaakt door de coronacrisis. Voor sommigen voelt het alsof ze hun studententijd enigszins hebben moeten opofferen vanwege het sluiten van clubs en grote evenementen. “Dingen die, naast uiteraard de studie, het studentenleven mooi maken”, aldus een ESE-student.
Studievertraging
Opvallend is dat internationale studenten door corona veel vaker zeggen studievertraging oplopen dan Nederlandse studenten. Bij internationale studenten is dat ongeveer de helft, en bij Nederlandse studenten maar een kwart. Bij het EMC zegt bijna de helft van de studenten een studievertraging op te lopen. Voor sommige masterstudenten lag het onderwijs hier tien weken compleet stil.
Zorgen voor de toekomst
60 procent van de respondenten maakt zich zorgen over de kwaliteit van het onderwijs. Ook is meer dan de helft van hen bang om studievertraging op te lopen. Gek genoeg maken internationale studenten zich hier minder druk om. Zij zijn daarentegen vaker bang voor een economische crisis of verminderde kansen op een baan na hun studie. “Als ik mijn toekomstige werkgever vertel dat ik mijn diploma tijdens corona heb gehaald, denken ze vast dat ik een paar filmpjes heb gekeken”, zegt een RSM-student. Zijn medestudent voegt toe: “Studeren voelt nu als een onwijs duur Netflix-abonnement.” Ook Nederlandse studenten delen de zorg dat hun ‘corona-diploma’ minder waard zal zijn, bijvoorbeeld omdat ze zien dat er kan worden afgekeken tijdens tentamens.
Sommige internationale studenten die naar hun thuisland zijn vertrokken, weten nog steeds niet of ze volgend academisch jaar terugkeren naar Rotterdam. Voor veel van hen is het onduidelijk welk deel van het onderwijs in september weer ‘in het echt’ gegeven mag worden.
Reactie rector magnificus Rutger Engels:
“Sinds maart hebben we al het onderwijs getransformeerd naar alleen online. Sommige groepen hebben meer last van de huidige situatie dan anderen. Er zijn studenten met behoorlijke problemen, die thuis niet kunnen leren, die veel stress hebben of zich zorgen maken over hun carrière. Docenten hebben zich juist enorm ingespannen om het onderwijs door te laten gaan en studievertraging te voorkomen. Het student-docentcontact blijft erg belangrijk. Door vanaf 1 september meer op de campus te zijn – waar mogelijk – zal de ervaring voor studenten verbeteren.”
Verantwoording
692 studenten deden mee aan de enquête van Erasmus Magazine. Invullen kon tussen 25 juni en 6 juli. De respondenten beantwoordden vragen over hun ervaringen met online onderwijs en tentamens, hun woonsituatie en financiële situatie en hoe ze naar komend collegejaar kijken. De man-vrouwverhouding, verdeling over de faculteiten en verhouding tussen internationale en Nederlandse studenten onder de respondenten is vergelijkbaar met de totale populatie EUR-studenten.