Of hun ouders nu veel of weinig verdienen, maakt weinig uit volgens het dinsdag gepubliceerde onderzoek ‘Effect Wet studievoorschot op toegankelijkheid en leengedrag’ van het Centraal Planbureau (CPB) in samenwerking met DUO.
De vrees dat het afschaffen van de basisbeurs het hoger onderwijs minder toegankelijk zou maken, is volgens het CPB ongegrond voor deze studenten. Of dat ook opgaat voor mbo’ers die doorstromen naar het hbo heeft het CPB niet onderzocht.
De doorstroom naar het hoger onderwijs vanuit havo en vwo is na invoering van de Wet studievoorschot dus gelijk gebleven. Ook aan hun studiekeuze is weinig veranderd. Ze kiezen niet voor een lichtere of kortere opleiding, en ook niet vaker voor een studie met betere kansen op de arbeidsmarkt.
Meer lenen
Sinds het wegvallen van de basisbeurs zijn de studenten vaker (en meer) gaan lenen bij DUO. Van de eerstejaars die van de havo komen, had voorheen 13 procent een lening en nu 45 procent. Bij de vwo’ers steeg dit aandeel van 18 naar 57 procent. De leenbedragen zijn respectievelijk 500 en 600 euro per maand.
Met het afschaffen van de basisbeurs verloren oud-havisten gemiddeld 80 euro aan beurs en gingen 180 euro bijlenen (sommigen leenden meer, anderen leenden helemaal niets). Bij oud-vwo’ers was het verlies 125 euro, terwijl ze 280 euro extra gingen bijlenen.
Naar de reden kan het CPB alleen maar gissen: “Mogelijk ervaren studenten vooral een drempel óm te lenen en nemen ze als ze die drempel eenmaal over zijn makkelijker een ruimere lening.”
Wat verder opvalt is dat studenten niet vaker een bijbaan hebben en dat ze gemiddeld even veel uren werken als toen ze nog een basisbeurs hadden. En weliswaar staan er nu minder studenten geregistreerd als uitwonend, maar dat kan volgens het CPB ook komen doordat het voor de studiefinanciering niet meer uitmaakt of je uit of thuis woont.
Slecht idee
Omdat het CPB-rapport de mbo’ers buiten beschouwing laat, wil het Interstedelijk Studenten Overleg niet zomaar aannemen dat het hoger onderwijs even toegankelijk is als vóór 2015. Hoe dan ook pleit het ISO voor een stelsel van studiefinanciering waarin studenten zich niet in de schulden hoeven te steken.
Bestuurslid Eline van Hove vindt het logisch dat studenten tegenwoordig meer lenen. “Het leven is gewoon duurder geworden”, stelt ze. Ze vindt het nog altijd een slecht idee om jongeren met hoge schulden aan hun werkende leven te laten beginnen. Ze krijgen toch al minder snel een vast contract of een hypotheek dan eerdere generaties. “Wij zijn bang dat de coronacrisis er nog een schep bovenop doet.”
