‘We willen in de toekomst onderzoek gaan doen met Virtual Reality’

Lange gangen, en veel gesloten deuren. Wat is het Erasmus Behavioral Lab (EBL) en, nog belangrijker, wat speelt er zich af binnen de muren van de afgesloten kamertjes?

Er is net een onderzoek begonnen in de ‘cubicles’, zes afgesloten hokjes met computers. Zes studenten krijgen uitleg van de proefleider, die vanuit de controlekamer alles kan volgen wat zich in de hokjes afspeelt. Marcel Boom, één van de drie medewerkers van het EBL, verzorgt de rondleiding en legt uit wat hier gebeurt.

“De proefpersonen worden vooraf aan het onderzoek vaak subtiel gemanipuleerd. De proefleider komt bijvoorbeeld in een witte doktersjas binnen, of de proefpersonen krijgen bij binnenkomst een warm drankje aangeboden. Dat heeft allemaal te maken met het onderzoek, ook al weten ze dat niet.”

“Vervolgens krijgen ze vragenlijsten voorgeschoteld, om te kijken wat de manipulatie teweeg brengt in hun keuzes”, legt Boom uit. “Dit wordt vergeleken met de antwoorden van proefpersonen uit de controlegroep, de groep die niet is gemanipuleerd.”

In een andere ruimte is een EEG-onderzoek aan de gang, hierbij kan de hersenactiviteit worden gemeten tijdens een experiment. Eerstejaars psychologiestudente Anush Ghukasyan ligt op een soort tandartsstoel terwijl een onderzoekster elektrodes aan haar hoofd vastmaakt. Voor haar studie moet Anush verplicht twaalf uur per jaar als proefpersoon optreden in het EBL. “Ik vind het wel spannend”, vertelt ze. “Dit is de eerste keer dat ik meedoe aan een EEG-onderzoek.”

“De proefpersoon krijgt een aandachtstaak met foto’s”, vertelt de onderzoekster. Ze kan verder niet over het onderzoek uitweiden omdat Anush binnen gehoorsafstand is. “Kijk, dat is de hersenactiviteit van de proefpersoon”, vertelt Boom in de aangrenzende kamer terwijl hij op een beeldscherm wijst waarop rode balkjes heen en weer bewegen.

Vijftien jaar geleden is het EBL opgericht. Het lab wordt gefinancierd door het Erasmus Research Institute of Management (ERIM) en het Institute of Psychology (IOP). Gerrit Jan de Bie, die het lab eerst in zijn eentje runde, stelde toen extra mensen aan.

Het huidige team is volgens De Bie een hele goede mix. “Marcel Boom heeft een ict-achtergrond en verzorgt het systeembeheer en de techniek. Ik de financiële kant en de derde collega, Christiaan Tieman, is de mensen-mens van ons drieën. Maar uiteindelijk zijn we alle drie manusjes-van-alles.”

Want niet alleen technisch inzicht is belangrijk als je werkt op het EBL, je moet ook sociale vaardigheden hebben. Je moet constant met onderzoekers overleggen over de uitvoerbaarheid van hun ideeën voor onderzoeken. “Soms lijken opdrachten echt onmogelijk”, vertelt de Bie. “Maar uiteindelijk is het technisch altijd wel te regelen.”

Praktisch zijn voorstellen soms wel een probleem. “Een onderzoeker wilde ooit walging bij proefpersonen opwekken met stinkbommen. Dat konden we niet toelaten”, vertelt de Bie lachend. “Dan zou het proeflokaal een week lang naar mestvaalt stinken.”

Maar de drie mannen doen zo veel als ze kunnen om onderzoeken mogelijk te maken. Er is in het EBL zelfs een werkplaats waar Christiaan Tieman ‘custom-made’ apparaten in elkaar zet voor wetenschappelijke experimenten. “Dit zijn apparaten die je niet in de winkel kunt kopen omdat ze volledig aangepast zijn naar de wensen van de onderzoekers”, vertelt Marcel Boom.

Om bij te blijven met de rest van de wereld wil het EBL de komende jaren meer vooruitstrevend onderzoek doen. “We willen onderzoek gaan doen met Virtual Reality en mobile data; via appjes op individuele telefoons onderzoek doen buiten de laboratoriumhokjes, in de buitenwereld. Maar dat vraagt nog een flinke investering.”