Lente van Inspraak

Vorige keer beschreef mijn collega Wies Bontje op deze plek 2017 als het Jaar van de Medezeggenschap. Ze verwees daarmee naar de Wet Versterking Bestuur voor het Hoger Onderwijs, die nu van kracht is. Die wet breidt de bevoegdheden van Faculteits- en Universiteitsraden uit en maakt van Opleidingscommissies heuse medezeggenschapsorganen. Maar voor de Universiteitsraad zijn er nog meer redenen om 2017, en vooral dit voorjaar, als prachtige ‘make-over’ mogelijkheid voor universiteiten te zien.

De Universiteitsraad ziet in de Wet Versterking Bestuur een eerste begin om inspraak terug te geven aan de academische gemeenschap. Daarbij streven wij niet naar een situatie waarin wetenschappers en studenten de universiteit medebesturen. Sterker nog, wij zullen als eerste erkennen dat goede academici echt niet altijd goede bestuurders zijn.

Maar als Universiteitsraad willen wij wel dat medewerkers en studenten veel meer invloed hebben in bepalen of, wanneer en hoe onderwijs, onderzoek en ondersteuning op deze universiteit ‘excellent’ of succesvol (kunnen) zijn. In die zin lijkt de Wet Versterking Bestuur het tij te keren om dat beoordelingsvermogen van academici weg te halen en te delegeren naar systemen die “onafhankelijk meten-en-weten”.

Deze laatste, bedrijfsmatige benadering van de publieke universiteit heeft onterecht het beoordelingsvermogen bij de academische gemeenschap weggehaald. Dat heeft het gedaan door te suggereren dat de gezondheid van een universiteit afgelezen kan worden aan posities in internationale rankings, aan de (om)buigzaamheid van de ‘flexibele schil’, aan protocollen en audits voor kwaliteitszorg, of aan nominaal studiesucces.

De bezetting van het Maagdenhuis in 2014, de Rethink-beweging op Nederlandse universiteiten, de CAO-onderhandelingen in 2016: allemaal gaven ze het signaal af dat blindstaren op deze indicatoren het welzijn van medewerkers en studenten, en dus het succes van universiteiten, juist in het geding brengt.

En nu, in de lente van 2017 en deinend op de golven van de Wet Versterking Bestuur, lijkt er breder politiek draagvlak te zijn voor een serieuze discussie over de gezondheid van de universiteit dan (ooit) tevoren. Was het dossier ‘werkdruk’ in 2016 nog iets waar universiteiten volgens de cao een ‘inspanningsverplichting’ hadden; nu is het topprioriteit in het nieuwe CAO-voorstel. Bovendien moeten alle universiteiten voor het einde van dit jaar concrete verbeterplannen presenteren.

De Universiteitsraad ziet erop toe dat het oplossen van de werkdrukproblematiek niet bij ‘bestuurlijk commitment’ blijft. In lijn met ons uitgangspunt over meer invloed voor de academische gemeenschap op de EUR, wil de Universiteitsraad dat de diagnose van het probleem en ideeën over interventies uit die gemeenschap komen. Daarom baseren we ons uiteraard op de resultaten van het recente Medewerkersonderzoek (MO), maar werken we ook nauw samen met de vakbondsvertegenwoordiging op de EUR.

Momenteel zetten we samen de kaders uit voor een EUR-breed onderzoek waarin we het ondersteunend en wetenschappelijk personeel zelf beoordeelt en bepaalt hoe een goede, succesvolle en vooral gezonde universiteit eruit ziet. De Raad zal er vervolgens op toezien dat deze uitkomsten cruciaal zijn in de verbeterplannen die later in 2017 door het College worden gepresenteerd. Dus wat de Universiteitsraad betreft is de Lente van Universitaire Inspraak pas net begonnen!