‘Diabetoloog 2.0’ moet taalbarrière doorbreken

Hoogleraar Interne Geneeskunde Eric Sijbrands van het Erasmus MC bedacht het DiabetesStation, een apparaat dat met diabetespatiënten communiceert in hun eigen taal en ze zelf bloed- en lichamelijk onderzoek laat doen. Momenteel staat het eerste exemplaar in huisartsencentrum Gezond op Zuid, klaar om in de praktijk verder getest te worden.

Eric Sijbrands weet nog goed hoe het idee ontstond: “In 2009, na een evaluatie op de diabetespoli, bleek dat bijna driekwart van onze patiënten amper Nederlands spreekt. Door die taalbarrière kunnen we ze niet altijd goed genoeg helpen.” Dat moet makkelijker kunnen, dacht hij. Op een avond zat hij thuis wat te schetsen. “Ik had al vrij snel door dat een ICT-toepassing een oplossing kon bieden voor het taalprobleem.”

Die eerste schetsen leidden uiteindelijk tot het DiabetesStation, dat Sijbrands de afgelopen jaren ontwikkelde in samenwerking met telemedicinebedrijf 24Care. Hij omschrijft het als een ‘diabetoloog 2.0’. “De patiënt is in gesprek met een scherm alsof hij met een arts praat. Dat kan in acht verschillende talen, en is door het touchscreen zelfs mogelijk voor analfabeten.”

Het station vraagt ondertussen om medische informatie, die de patiënt zelf kan verstrekken door metingen te doen: van foto’s van je netvlies tot het meten van bloeddruk en van een scan van je voeten tot bloedonderzoek. “In theorie zou urineonderzoek ook kunnen, maar dat bieden we niet aan om het station fris te houden”, lacht Sijbrands.

Maar het is meer dan een meetapparaat: de communicatie in de eigen taal is heel belangrijk, zegt Sijbrands. “Je kunt patiënten veel beter uitleggen waarom je ze op een bepaalde manier behandelt. Ik denk dat het zo veel beter beklijft. Daarnaast kun je rekening houden met de culturele context van de patiënt. Diabetespatiënten moet je adviezen geven die bijvoorbeeld binnen hun eetcultuur passen.”

In eerste instantie wilde Sijbrands een apparaat ontwikkelen voor bij patiënten thuis, maar dat zou waarschijnlijk te onbetrouwbare metingen opleveren. De laatste versie van het DiabetesStation is wel zo mobiel dat het in een klein busje het land door kan. “Zo kunnen we het heel dicht bij patiënten brengen”, legt hij uit.

“Denk bijvoorbeeld aan ouderen in een plattelandsgemeente. Voor hen is het vaak veel gedoe om voor onderzoek naar het ziekenhuis in de stad te reizen en twee weken later terug te moeten voor de uitslag. Dat zou nu allemaal op één dagdeel per maand in het dorp kunnen, gevolgd door telefonisch overleg met de behandelend arts.”

Uiteindelijk zou het DiabetesStation een groot deel van de zorg kunnen overnemen, hoopt Sijbrands. “Ik denk dat 70 procent van de diabeteszorg door dit apparaat gedaan kan worden. Iedereen die betrokken is bij het verrichten van diabeteszorg zal nu meer tijd hebben om inhoudelijk bezig te zijn met de problemen van patiënten, omdat het station veel administratie en standaardhandelingen automatiseert.”

Ook hoopt hij dat het station wetenschappelijk onderzoek naar diabetes sterk kan verbeteren. “Met het station heb je uiteindelijk een enorme onderzoekspopulatie. We weten al heel veel over diabetes, maar er zijn ook aspecten die nog steeds nattevingerwerk zijn.” Zo is er bijvoorbeeld weinig onderzoek naar hoe vaak patiënten op controle moeten komen. “Als straks duizenden patiënten van het systeem gebruikmaken kun je daar gerandomiseerde trials mee doen. Daarmee kun je antwoorden krijgen op vragen die nu moeilijk te onderzoeken zijn en dat zou het evidence level voor de benadering van de patiënten flink verhogen.”

“Het kan nog veel futuristischer”, fantaseert Sijbrands. “Ik zou bijvoorbeeld graag zien dat we moleculaire sneltesten kunnen doen met het DiabetesStation. Daarmee is het risico op hart- en vaatziekten al beter te voorspellen dan met de huidige methoden. Dan kan er vervolgens therapie op maat ontwikkeld worden. Dat is voorlopig nog verre toekomstmuziek, denkt hij. Eerst bewijzen dat dit DiabetesStation de dokter werk uit handen kan nemen en de patiënt kan helpen met de behandeling.

Komende maand begint Sijbrands, dankzij de 56.000 euro die onder andere de medewerkers van het Erasmus MC bij elkaar fietsten in de Tour de Rotterdam, met het onderzoek. “De diabeteszorg in Nederland is goed. Als we dit soort oplossingen aanbieden, moeten we aantonen dat ze minstens even goede behandelingsresulaten geven”, aldus Sijbrands. “We hebben natuurlijk al een vage indruk dat het zo is, maar laten we het nu eerst aantonen met wetenschappelijk onderzoek: Is de dokter 2.0 net zo goed als de dokter 1.0?”