Bezoekers, studenten en werknemers kunnen in de passage van het Erasmus MC op een grote witte vleugel muziek maken voor voorbijgangers. Want, vindt Aniek de Rooij, onderzoeker aan het Erasmus MC: “Niet alleen pillen horen in het ziekenhuis, maar ook muziek.”
Het initiatief is geen blind opvolgen van de trend om piano’s te plaatsten op stations en in ziekenhuizen. Het Erasmus MC doet namelijk onderzoek naar de effecten van muziek op de gezondheid.
En een van die onderzoekers is Aniek de Rooij die een conservatoriumopleiding heeft gecombineerd met een studie geneeskunde. Ze vertelt wat meer over de gedachten achter het experiment.
Station Delft
Het begon met de onderzoeksgroep Muziek als Medicijn, opgericht door prof. Hans Jeekel, met als doel te bestuderen hoe muziek kan worden toegepast in de geneeskunde. Ondertussen is er een grotere groep die onderzoek doet naar de effecten van muziek op gezondheid, ziekte en herstel.
Het idee voor de plaatsing van de piano kwam van prof. Myriam Hunink (Klinische Epidemiologie en Radiologie), die dezelfde passie deelt voor muziek én onderzoek. “Zij stapte zelfs uit de trein in Delft om piano te spelen op het station, voordat ze verder reisde”, vertelt De Rooij.
Minder pijn en angst
Dat muziek invloed heeft op het menselijk lichaam, blijkt uit een aantal onderzoeken. Zo onderzoekt Muziek als Medicijn het effect van muziek tijdens verbandwisseling bij brandwonden in het Red Cross Children’s Hospital in Zuid-Afrika. Deze procedure staat bekend als extreem pijnlijk.
Ook wordt er op dit moment vanuit het Sophia Kinderziekenhuis het effect van muziek rondom operaties bij kinderen onderzocht. “Uit meerdere onderzoeken blijkt dat muziek een positief effect heeft op patiënten vlak voor en na operaties: muziek vermindert pijn en angst”, aldus De Rooij. Twee reviews, gepubliceerd in The Lancet en Annals of Surgery, lieten zien dat muziek een duidelijk positief effect heeft op patiënten in de periode rondom operaties.
Sneller herstellen na operaties
Toch zijn er nog veel vraagtekens omtrent de effecten van muziek. “Het leidt tot pijn- en angstreductie, maar het is nog niet duidelijk of het ook effecten heeft op het herstel van patiënten na een operatie”, voegt De Rooij toe. Biologisch gezien zou daar een verklaring voor kunnen zijn. Muziek leidt tot een vermindering van stress.
“Stress heeft onder andere invloed op de werking van het afweersysteem, de afgifte van de stof dopamine in het brein en op de hartslag en bloeddruk”, legt De Rooij uit. “Vermindering van deze stress door muziek kan dus mogelijk leiden tot een verbeterde afweer, een lagere bloeddruk en hartslag en minder stresshormonen, wat kan bijdragen aan een beter herstel.”
Toine van den Enden is derdejaars Geneeskundestudent en speelt regelmatig op de piano. “Muziek maken is datgene wat ik het liefste doe, wanneer ik niet bezig ben met geneeskunde. Het is voor mij persoonlijk een vorm van ontspanning en een bovenal een echte uitlaatklep. Voor mij is het super dat ik vlakbij mijn werkplek tussendoor even wat kan spelen op de vleugel. En hoe mooi is het dat je een bezoek aan het ziekenhuis voor (naasten van) patiënten er net wat meer minder gedwongen mee kan maken? Zo ga ook ik met een goed gevoel weer verder!”
Mozart
Hier onderzoek naar doen is echter niet zo gemakkelijk. Bepaald muziek kan de ene patiënt kalmeren en de andere juist irriteren: smaken verschillen nu eenmaal. Het is ook de vraag wat voor invloed tempo’s, ritmes en harmonieën hebben op de werkzaamheid van muziek. Klassieke muziek met een tempo dat rond de hartslag ligt – bijvoorbeeld Mozarts KV 448 (Sonate voor twee piano’s in D majeur) – wordt vaak gebruikt in het onderzoek en lijkt positieve effecten te hebben.
Minder kaal en koud
Vooralsnog blijft de vleugel in de passage in het Erasmus MC staan. “Het is belangrijk dat mensen zich goed voelen in een omgeving, ook in een ziekenhuis”, vindt De Rooij. Daarom doet zij nu onderzoek naar de effecten van de vleugel op de bezoekers en de patiënten. Wellicht ondervinden bezoekers een gevoel van dat ze welkom zijn en bevordert dat de onderlinge interactie. In ieder geval is de passage zo een stuk minder kaal en koud.
