“De overeenkomst is een mooi voorbeeld van wat je kunt bereiken als VSNU, als alle universiteiten samenwerken en hun rug recht houden”, zo vat Gerard Meijer de onderhandelingen met Elsevier samen. Met het principeakkoord tussen de uitgever en de universiteiten zet Nederland een flinke stap richting open access.

Meijer, collegevoorzitter van de Radboud Universiteit, voerde de afgelopen tijd de onderhandelingen namens de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU) en is tevreden met het resultaat. “De uitkomst van de onderhandelingen is een grote doorbraak”, legt hij uit. “Nederland heeft nu als eerste land voor elkaar gekregen dat de komende drie jaar het percentage publicaties dat open access in Elsevierjournals wordt gepubliceerd jaarlijks met tien procent stijgt. En dat zonder extra kosten voor de universiteiten of voor Nederland.”
Geruststelling
Er valt nog veel in te vullen door beide partijen, toch vond de VSNU het belangrijk om nu alvast een persbericht uit te laten gaan over het principeakkoord. “Ik wil wetenschappers geruststellen. In januari hebben ze gewoon toegang tot alle wetenschappelijke artikelen van Elsevier,” aldus Meijer.
De universiteiten gaan samen met Elsevier bepalen welke wetenschappelijke tijdschriften open access gaan publiceren. “We kijken naar bepaalde domeinen, welke dat zijn is nog niet bepaald. Het ligt in elk geval voor de hand om te kiezen voor de gebieden waar open access publiceren al gewoon is, zoals bij technische en medische richtingen.”
Voordelig voor de wetenschappers
Tijdens de onderhandelingen liepen de gemoederen hoog op. De universiteiten lieten bij monde van Meijer duidelijk weten niet zomaar open access van de tafel te vegen. Dat in 2018 Nederlandse wetenschappers 30 procent van de wetenschappelijke Elseviertijdschriften open access publiceren is volgens Meijer een grote winst. “Natuurlijk had ik meer gewild, maar hier ben ik erg tevreden over. Het past binnen het streven van staatssecretaris Dekker om binnen tien jaar iedere Nederlandse wetenschapper open access te laten publiceren. Elsevier wilde aanvankelijk de onderhandelingen over de abonnementen en open access publiceren gescheiden houden. Dat het nu alsnog samen is besproken en er zo’n deal uit is gekomen, laat zien dat Elsevier onze kant op is gekomen. Ik denk oprecht dat de deal voordelig is voor de wetenschappers.”
De kans is groot dat de deal navolging krijgt in de rest van de wereld. Meijer: “De openaccesbeweging is niet iets typisch Nederlands, maar iets wat wereldwijd speelt. Andere landen en samenwerkingsverbanden zullen nu natuurlijk een soortgelijke deal willen als Nederland. Ik ben benieuwd hoe dat gaat uitpakken.”