We leven helemaal niet in een mediacratie

Het valt best mee met die Nederlandse ‘mediacratie’. De invloed van het nieuws op besluitvormingsprocessen is niet zo groot als vaak gedacht wordt. Dat schrijft bestuurskundige Iris Korthagen in haar proefschrift Media Logic of Network Governance.

Begrippen als ‘mediacratie’ en ‘dramademocratie’ veralgemeniseren de rol van de media heel erg, zegt Korthagen, die vorige week promoveerde. De invloed van medialogica – de kenmerken van het nieuws (zoals dat het neigt naar sensatie en negatieve berichtgeving) – op besluitvorming, wordt volgens haar onderzoek flink onderschat.

“Er zijn zo veel besluitvormingsprocessen waar de media helemaal geen aandacht aan besteden. Daarnaast gaan beleidsprocessen vaak over meerdere jaren, en slechts een aantal momenten in zo’n proces komt in het nieuws.” Door te doen alsof we in een mediacratie leven, wordt aan de media een veel te grote rol toegedicht.

Democratiserende functie

Als nieuwsmedia zich eenmaal ergens mee bemoeien, hebben ze wel een bepaalde invloed. Korthagen onderzocht de berichten die over vijf grote watermanagementprojecten verschenen in een periode van tien jaar. “In 70 procent van het nieuws over die projecten is medialogica terug te vinden, ze bevatten negatief of sensationeel nieuws, of kritiek op de autoriteiten.“

Het is niet zo dat het nieuws de boel alleen versimpelt door in te zoomen op drama en sensatie, zegt Korthagen. Media hebben ook een soort democratiserende functie. “Wanneer partijen met de minste machtsbronnen, zoals bewoners, boeren of milieuorganisaties, in het nieuws zijn, zie je vaker kenmerken van medialogica terug. Zaken worden veel vaker geframed als een conflict.” Dat heeft ook iets positiefs, vertelt Korthagen. Partijen die weinig in de melk te brokkelen hebben, krijgen daardoor een tegenstem. “Dat tegengeluid is ook erg welkom. Bestuurders geven vaak aan dat het nuttig is. Ze ontvangen daardoor geluiden die ze misschien zelf uit het oog waren verloren.”

In dat soort situaties hebben media wel invloed op beleid, zij het mondjesmaat. “Als bijvoorbeeld een bewonersgroep een punt maakt in de media, wordt dat wel meegenomen in de planvorming.” TF