De nieuwe Nederlandse film Michiel de Ruyter schildert de 17e-eeuwse admiraal af als een ‘eendimensionale heldenfiguur’, terwijl al zijn kwade kanten, zoals zijn betrokkenheid bij de slavenhandel, ´heel bewust´ worden vermeden. Dat zegt Alex van Stipriaan, hoogleraar Caraïbische geschiedenis aan de EUR.
Afgelopen maandag ging de Nederlandse blockbuster Michiel De Ruyter in première in het Amsterdams scheepvaartmuseum. Voor de deur werd geprotesteerd dat het Nederlandse slavernijverleden volledig onderbelicht blijft in de film. In het heldenepos van tweeënhalf uur gaat het vooral over spectaculaire zeeslagen, afgezet tegen het huiselijk leven van De Ruyter.
Bekijk de trailer van Michiel de Ruyter.
Ontzettend eendimensionaal
Van Stipriaan kan zich wel vinden in de kritiek van de demonstranten. “Een regisseur heeft de vrijheid om de film te maken die hij wil maken”, zegt Van Stipriaan over Michiel de Ruyter. “Bij een duidelijk fictieve film als Pirates of the Carribean zul je mij niet horen. Maar juist omdat deze film zo dicht blijft schurken tegen de historische realiteit, gaat het wringen. Alle details moeten kloppen, de boot moet er precies zo uit zien als toen, maar vervolgens concentreert de film zich heel bewust alleen op de positieve kanten van De Ruyter. En dan krijg je een ontzettend eendimensionale heldenfiguur. Uiteindelijk heeft Pirates of the Carribean nog méér diepgang”, schampert Van Stipriaan.
‘Grondlegger van tolerant Nederland’
Hoofdrolspeler Frank Lammers noemde Michiel de Ruyter in een interview ‘de grondlegger van tolerant Nederland’. Van Stipriaan moet lachen om deze woorden en doet ze af als ‘grote onzin’. “Vreselijk vind ik dit soort uitspraken. De Ruyter was onderdeel van het conflict tussen de prinsgezinden en staatsgezinden. En hij stond te boek als zeer godvruchtig, wat ook gewoon betekende dat hij tegen katholieken was. Dus tolerant? Nee. Laten die acteurs zich bij hun vak houden, dan doe ik dat ook.”
Ook in Gouden Eeuw stemmen tegen slavernij
Ook de veelgehoorde verdediging dat je de slavernij van toen ‘in de normen en waarden van die tijd’ moet zien, verwijst Van Stipriaan naar het rijk der fabelen. “Ook in de 17e eeuw waren er wel degelijk stemmen tegen de slavernij, veel stemmen, luide stemmen zelfs. Velen zeiden dat de slavernij niet verenigbaar was met het christendom. Daar kan De Ruyter niet ongevoelig voor zijn geweest. Maar hij heeft nooit een teken van afkeuring laten blijken.”
Ergernis over Frits de Ruyter
De hoogleraar ergert zich vooral aan het optreden in de media van Frits de Ruyter, een verre nazaat van de beroemde admiraal uit de Gouden Eeuw. Hij zegt dat zijn voorvader niets te maken had met de slavenhandel, omdat hij alleen voor de VOC voer. Maar volgens Van Stipriaan is ook die stelling ‘apert onjuist’. “De Ruyter had juist nauwelijks iets met de VOC te maken, maar vooral met de trans-Atlantische WIC. En daar heeft hij zelf kunnen zien hoe het duizenden slaven verging. Het idee dat de VOC niets met slavernij van doen had, is bovendien allang achterhaald. Die vervoerde ongeveer dezelfde aantallen slaven als de WIC.”
Toch valt De Ruyter ook best te prijzen, besluit Van Stipriaan. “Het was een uitstekende zeeman, strategisch heel slim. Waarvoor hij ingehuurd was deed hij gewoon heel goed.” ES
Waarom we elke dag in de rechtszaal zitten bij Fouad L.
De meeste journalistieke producties bij EM zijn te categoriseren in twee versnellingen:…