Verslag uit Brussel: MOOCs in het gefragmenteerde Europa
Jerimi van Laar is hoofd Juridische Zaken van de EUR en loopt in het kader van zijn master of Public Administration stage bij de EuropeanUniversity Association. Twee maanden lang zal hij zich bezighouden met het hogeronderwijsbeleid van Europa. Op deze plek doet hij wekelijksverslag vanuit Brussel.
Het is een cliché, maar het blijft waar: door in het buitenland te zijn, kun je beter naar Nederland kijken. De Massive Open Online Courses of MOOCs zijn een prima bril om dat mee te doen. Hoe kan iets dat je gratis aanbiedt, leiden tot een kostenbesparing? Waarom zouden onze bachelorstudenten collegegeld betalen als je dezelfde colleges gratis online aangeboden krijgt? Oprechte vragen van een Nederlander. Mijn collega’s bij de European University Association kijken me onbegrijpend aan.
In veel Europese landen is het collegegeld namelijk of heel laag of nihil. Dan verandert de businesscase natuurlijk wel. Een Duitse universiteit kan studenten on-campus ontvangen, maar kan ook een ongelimiteerd aantal studenten online bedienen. Als het lukt de stroom van on-campus naar online te verleggen, kan een enorme kostenbesparing worden bereikt. Denk alleen al aan de gebouwen die je niet langer nodig hebt.
Daarmee is het plaatje nog niet rond. Tot op heden zijn er geen geaccrediteerde MOOCs. Dat betekent dat MOOCs niet opleiden voor erkende diploma’s. Ook kan je vakken behaald in een MOOC niet inbrengen in het reguliere onderwijs bij wijze van vrijstelling. Accreditatiekaders ontbreken en we leren nog te weinig van het onderwijs-op-afstand zoals de Open Universiteit dat al jaren aanbiedt.
Tot slot loop je hier ook op andere manieren aan tegen het niet-geharmoniseerde Europese hoger onderwijs. Zo is in Tsjechië het aantal studenten per universiteit gemaximeerd. Dat betekent dat een universiteit niet zonder meer een ongelimiteerd aantal online participanten zou willen hebben, omdat iedere student online ten koste gaan van een student on-campus.
Maar waarom harmoniseert de Europese Unie dit dan niet gewoon? Daar is een simpel antwoord op: in de Europese verdragen staat een expliciet verbod voor de Europese Commissie om voorstellen tot harmonisatie van het onderwijs te doen. De lidstaten regelen dit liever in het vrijblijvende, intergouvernementele Bologna-proces. Voordeel van dat proces is dat er op momenten snelle stappen zijn gezet (denk aan de invoering van de bachelor-masterstructuur). Nadeel is dat het niet dwingend is en dat het Europees parlement (democratie!) en het Hof van Justitie (rechtmatigheid!) geen rol spelen. Landen kunnen dus uiteindelijk altijd hun eigen dingetje blijven doen. (Hetgeen ook verklaart waarom de Europese joint degrees maar niet van de grond komen!)
Komende week zijn er nog heel wat vragen over MOOCs te beantwoorden.
