Supermarkten gebruiken veel trucjes om ons steeds meer (ongezonde) producten aan te smeren. Vinden we dat een probleem, of genieten we er stiekem van?
Hierover spraken Will Jansen, mede-auteur van het boek De Supermarktleugen en filosoof Marc de Kesel in het Studium Generale denkcafé op woensdagavond 14 mei.
Jansen bekritiseert de manier waarop supermarkten de argeloze consument verleiden, voorliegen, en zo winst maken ten koste van onze gezondheid. Supermarkten doen erg hun best om ons te overtuigen om toch die extra zak chips van het schap te grissen: zo’n zestig procent van de supermarktomzet bestaat uit (veelal ongezonde) impulsaankopen. Filosoof De Kesel daarentegen denkt dat we het zelf juist fijn vinden om bedonderd te worden: “Het is net een erotisch spel: je weet dat je verleid wordt, maar je wil dat het doorgaat.”
Groeiende karren en de jengelzone
Kunstmatige broodlucht de winkel inspuiten, winkelkarren vergroten, A-merken op ooghoogte: Jansen noemt de verschillende manieren waarop supermarkten hun klanten overhalen om meer geld uit te geven. Mandjes op wielen zorgen ervoor dat je minder snel naar de kassa haast omdat je mandje in je arm snijdt. De notoire ‘jengelzone’ bij de kassa, met chocoladerepen en pakjes kauwgum, is zoals de naam doet vermoeden speciaal aangelegd voor zeurende kinderen die het wachten beu zijn. Een slimme zet: de jengelzone sleept zo’n vijf procent omzet binnen.
Uiteraard staan ook studenten bloot aan de verleiding van supermarktmarketing. Maar is dat zo’n probleem? Een student uit het publiek vindt van niet: “Ik ben een impulskoper. Ik koop wat ik wil, en als ik door een reclame of een trucje ergens trek in krijg heb ik daar geen problemen mee.”
Fruitloze fruityoghurt
Bewust zijn van de marketingtrucs om je heen is het halve werk, volgens Jansen. Heb je je ooit afgevraagd waarom je in iedere supermarkt binnenkomt bij het groente en fruit? Volgens hem is dit om klanten het gevoel te geven dat ze al ‘gezond’ hebben gedaan, waardoor ze meer ongezonde producten kopen in de rest van de winkel. Ook waarschuwt hij voor loze gezondheidsclaims, zoals fruityoghurt waar nauwelijks fruit in zit, en vetarme producten. Als laatste wijst hij erop dat je beter geen voorgesneden of bewerkte producten kunt kopen: “Snij je eigen sperzieboontjes. Dat is gezonder, lekkerder, en je loopt hierdoor geen risico op bijvoorbeeld salmonella.”
Lompe verleiding
Marc de Kesel ondersteunt Jansen’s pleidooi voor meer eerlijkheid over voedsel, maar denkt dat wij als consument hier ook een rol inspelen omdat wij nou eenmaal graag verleid worden. Toch zegt hij zelf niet te vallen voor supermarktmarketing: “Ik stoor mij aan de agressie en de lompheid van verleiding in supermarkten. Ik wil op een subtielere manier verleid worden.”
Als het aan Jansen ligt, vinden we voortaan alleen nog maar grijze kartonnen dozen in supermarkten, met een label waarop precies staat wat er in zit: “Zo verandert een doos smakelijke ogende hamburgers in wat het werkelijk is: een doos separaatvlees vermengd met bloedplasma en zetmeel.” De Kesel denkt dat niet alleen supermarkten, maar ook de consumenten hier niet op zitten te wachten. Want uiteindelijke willen we liever een illusie van een lekkere hamburger, dan een grijze doos slachtafval. IS
