Minister Bussemaker beperkt wetenschap tot economisch nut, vindt Ingrid Robeyns, EUR-hoogleraar Ethiek en Politieke filosofie. In een opiniestuk van 13 september j.l. in de Volkskrant haalt zij flink uit naar de minister. “Het is ook wat waard als een wetenschapper meewerkt aan een televisieprogramma dat de koolstofcyclus uitlegt.”
Vorige week sprak minister Bussemaker bij de opening van het academisch jaar. Als toehoorder hoopte Robeyns op een ander verhaal. Eentje waarin niet alleen wordt naar wat in materiële termen nuttig kan zijn. Het verhaal van Bussemaker paste volgen haar helemaal binnen de materialistische visie op het wetenschapsbeleid die de laatste jaren in Nederland dominant is geworden.
Nieuwe visie
De wetenschap heeft volgens Robeyns een nieuwe visie nodig. “Wat we steeds meer lijken te vergeten, is dat we niet leven om te werken en de economie draaiende te houden. De economie is er voor de mens, en niet omgekeerd. De mens is meer dan een productiefactor in economische processen. De mens is een wezen met honger naar kennis en inzichten, een mens die zich verwondert, verbaast, interesseert en die uitdagingen en zingeving zoekt.”
Sterker tegengeluid
Er is behoefte aan een sterker tegengeluid, zo pleit Robeyns in haar stuk. “Natuurlijk kun je alles in geld uitdrukken. Maar hoeveel is het waard als een wetenschapper meewerkt aan een televisieprogramma dat de koolstofcyclus uitlegt? Hoeveel is het waard als ik twee scholieren help om hun VWO eindwerk filosofie te maken? Hoeveel is het waard als een islamdeskundige uitlegt wat de relevante verschillen zijn tussen de Soennieten en de Sjiiten om de conflicten in Irak en Syrië te begrijpen? Het is maar zeer de vraag of alles wat waardevol is in de wetenschap ook meetbaar is.”
Nu aan de bel trekken
Hoewel Robeyns toegeeft dat haar observatie niet nieuws is, is de reden om nú aan de bel te trekken wel actueel. “Medio 2014 wil Minister Bussemaker een ‘visie op de wetenschap’ uitbrengen, en het wetenschapsbestel grondig op de schop nemen. Als voorbereiding zal vanuit het ministerie van Financiën een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) voor de wetenschapsbeoefening uitgevoerd worden. We weten niet waar dat toe zal leiden.”
Veel reacties
Robeyns kreeg veel reacties op haar pleidooi. “Iedereen was het met me eens. Helaas reageerde Bussemaker zelf niet, maar dat is misschien ook niet gebruikelijk, bij zo’n ingezonden stuk. Ik heb vooral willen pleiten dat de invulling van de rol van de universiteiten veel verder zou moeten gaan dan louter door een materialistische bril te kijken. In Vlaanderen is momenteel een hevig publiek debat gaande over de universiteiten. Het is toch opmerkelijk dat dat debat in Nederland niet van de grond komt. Ik hoop dat mijn stuk een bijdrage aan het debat levert.” SvdM
