Veel muziekgenres worden geassocieerd met specifieke groepen in de samenleving. Zo is rock een opvallend ‘wit’ genre. Julian Schaap (ESHCC) doet promotieonderzoek naar de link tussen etniciteit en muziekgenre. NWO gaf hem een beurs.

Wat onderzoek je precies?

‘Rockmuziek is van oorsprong een ‘zwart’ genre.  Als gevolg van de toe-eigening door een wit publiek – wat bekend staat als het ‘Elvis effect’-  is rockmuziek tegenwoordig sterkt ‘verbleekt’. Voor niet-witte mensen is het moeilijk om te participeren in dit genre. Mijn onderzoek richt zich op de vraag hoe en in hoeverre witte en niet-witte mensen etnische grenzen (co-)creëren in de receptie van rockmuziek.’

Waarom is dat interessant?

‘Omdat popmuziek een belangrijk onderdeel vormt van de belevingswereld van de moderne mens, is juist de relatie tussen etniciteit en popmuziek zo interessant om te bestuderen. Het vertelt ons veel over hoe etniciteit werkt in de samenleving als geheel.’

Hoe onderzoek je dat?

‘Ideeën over nationaliteit en immigratie verschillen onderling tussen landen. Daarom onderzoek ik dit fenomeen in de Verenigde Staten, Duitsland en in Nederland. Door systematisch te bestuderen hoe rockmuziek wordt ontvangen door critici, fans en consumenten wil ik achterhalen welke rol ras en etniciteit speelt als symbolische grens binnen rockmuziek.’

Wat valt je tot nu toe op?

‘Het onderzoek begint pas in oktober dit jaar en loopt door tot 2018. Ik kan er dus nog niet zo veel over vertellen. Maar hier is vast een aftrap. Hoewel vaak het idee heerst dat muziek mensen samenbrengt, geldt dat lang niet altijd voor het samenbrengen van verschillende groepen mensen. Meestal zijn het dat namelijk mensen van ongeveer gelijke culturele en sociale afkomst die van dezelfde muziek houden.  Uit ons explorerend onderzoek blijkt hoe deze symbolische grenzen intact worden gehouden. Een tekenend voorbeeld is hoe de zwarte gitarist Lenny Kravitz steevast wordt vergeleken met de eveneens zwarte Jimi Hendrix, ondanks dat zij qua gitaarspel niet veel van elkaar weg hebben.’

Wat heeft de maatschappij aan dit onderzoek?

‘Muziek is overal. Zelfs in de supermarkt wordt je geconfronteerd met jaren ’80 klassiekers. Dit onderzoek zal licht doen schijnen op fundamentele aspecten binnen de belevingswereld, identiteit en het dagelijks leven van heel veel mensen in zowel Nederland als daarbuiten. Door de crisis van de afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor onderzoek met ‘economische impact’ en steeds minder voor onderzoek met een meer fundamenteel karakter. Toch is het belangrijk dat dergelijk onderzoek ook wordt gedaan. Het geeft antwoorden op vragen die bepalen hoe de maatschappij functioneert. Dit onderzoek leent zich ook goed om te delen buiten de academie: in de media en natuurlijk in de rockscène.’

Was je blij toen je hoorde dat je de beurs kreeg?

‘Natuurlijk! Samen met mijn begeleiders Koen van Eijck en Pauwke Berkers ben ik maanden bezig geweest met de voorbereiding van dit project. De verdediging bij het NWO was zenuwslopend. Na het verlossende telefoontje heb ik samen met vrienden en collega’s het hele weekend feest gevierd.

Wat ga je met de beurs doen?

‘Het bedrag zal mijn promotie de komende vijf jaar financieren. Ik ga als docentpromovendus aan de slag gaan bij de afdeling Kunst- en Cultuurwetenschappen van de Erasmus School of History, Culture and Communication. De beurs voorziet ook de reis- en verblijfskosten die ik zal hebben als ik naar de Verenigde Staten en Duitsland ga voor mijn onderzoek. Daarnaast organiseren we in 2014 en in 2018 een expertconferentie over dit onderwerp. Daarmee hopen we meer aandacht voor dit thema te creëren en experts binnen dit gebied samen te laten komen.’ SvdM