Johan Witteveen. De naam zegt de gemiddelde student niets. Maar dit economisch icoon, waarschijnlijk de oudste nog levende alumnus en oud-rector van de Erasmus universiteit, voormalig minister van Financiën, vicepremier en ook nog oud-IMF-voorzitter heeft op zijn 91e nog steeds een mening waarnaar geluisterd wordt.
Autobiografie
In een bomvolle Senaatzaal (geen studenten, voornamelijk grijze koppen) vond op 4 september de presentatie van zijn autobiografie plaats: De magie van harmonie. Een visie op de wereldeconomie. Hierin blikt hij terug op de economisch-politieke geschiedenis vanaf de Tweede Wereldoorlog en gaat in op de huidige internationale crisis.
Witteveen studeerde in de Tweede Wereldoorlog economie aan de Nederlandse Economische Hogeschool, de voorloper van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Op zijn zevenentwintigste werd hij al hoogleraar en op zijn dertigste rector magnificus van de universiteit.
Harmonie
Tijdens de presentatie van zijn autobiografie belichtten Coen Teulings (directeur van het Centraal Planbureau) en Ruud Lubbers (voormalig minister-president en oud-student van Witteveen) aspecten van zijn leven en werk. Witteveen benadrukt het belang van harmonie – vandaar de titel van zijn boek. “Disharmonie heeft schadelijke gevolgen”, zei hij . “Niet alleen wat je doet is belangrijk, maar ook wat je zegt, voelt en denkt. Dat komt vroeg of laat naar je terug.”
Bijzonder is dat Witteveen zijn interesse voor economie combineert met zijn enthousiasme voor het Soefisme. “In het begin vond ik het een beetje vreemd dat Witteveen bij de Soefi-beweging zat”, zei Lubbers. “Maar nu niet meer.” Zelf is hij aanhanger van het Handvest van de Aarde, een internationaal document over fundamentele waarden en principes dat probeert bij te dragen aan een rechtvaardige, duurzame en vreedzame samenleving in de 21e eeuw.
Oplossingen voor de crisis
Als gespreksleider Roel Janssen van het NRC het dan over ‘wat heel anders’ wil gaan hebben, namelijk de economie, vindt Coen Teulings dat ‘niet helemaal waar’. Denken over moraal en spiritualiteit is belangrijk, vindt hij, ook bij het zoeken van oplossingen voor de economische crisis. “Door de retoriek van schuld en boete is het heel moeilijk om oplossingen te vinden.”
Het Internationaal Monetair Fonds moet een belangrijke rol spelen in de eurocrisis, vindt Witteveen. Verder is hij tegen de heersende visie van de partijen dat het begrotingstekort in 2017 weggewerkt moet zijn. “Er zijn bijna altijd begrotingstekorten geweest”, zei hij. “Nu bezuinigen is heel onverstandig.” Teulings is het met hem eens: “Investeringen zijn juist noodzakelijk nu. Bezuinigingen op de korte termijn zijn gemakkelijker, maar structurele hervormingen zijn echter de oplossing: hervormingen op de huurmarkt, de hypotheekrenteaftrek, ontslagrecht, de AOW-leeftijd.”
Ademhalingsoefeningen
Hoe heeft Witteveen tijd kunnen vinden voor spiritualiteit naast zijn zware banen? “Hoe drukker je het hebt, hoe belangrijker dat is”, lichtte Witteveen toe. Vooral dagelijkse ademhalingsoefeningen kan hij van harte aanbevelen. Sinds zijn achttiende begint hij daar elke dag mee. De zaal luisterde ademloos toe. TL
