‘Ik ga het wereldje zeker niet missen’, zegt Dirk Smeesters, voormalig hoogleraar bij RSM, die onlangs vertrok nadat wetenschapsfraude was geconstateerd. Voor het eerst vertelt hij zijn kant van het verhaal in EM.
Op de vraag waarom Smeesters gesjoemeld heeft met data, zegt hij: “Ik denk dat onderzoekers zo veel mogelijk uit hun data willen halen, omdat de publicatiedruk zo enorm hoog is.” Spijt heeft hij niet. Wel weet hij dat hij het anders zou doen als hij opnieuw zou kunnen beginnen: “Dan zou ik me bezighouden met maatschappelijk relevantere thema’s die echt bijdragen aan het welzijn van mensen. Hiervoor maakt het minder uit of iets theoretisch vernieuwend en statistisch significant is. Tijdschriften willen bijna uitsluitend significante resultaten publiceren, wat inderdaad datamassage in de hand kan werken.”
Burn-out
Smeesters herstelt op dit moment van allerlei gezondheidsklachten, waaronder een burn-out, vertelt hij, en leert ‘weer echt te genieten van het leven.’ Als hij weer helemaal hersteld is, wil hij misschien gaan lesgeven op een middelbare of hogeschool. De wetenschap mist hij in ieder geval niet.
De Vlaamse hoogleraar nam in januari al ontslag, vanwege persoonlijke redenen. Het onderzoek naar zijn onderzoeksdata was toen al bezig. Toen dat in juni afgerond was, werd zijn ontslagverzoek ook officieel ingewilligd.
Datamassage
Eerst leek het alsof de hoogleraar enkel een beetje met data gesjoemeld had, later bleken er ook gegevens verzonnen te zijn. Althans, dat is de stellige overtuiging van de Amerikaanse Uri Simonsohn, die de fraude op het spoor kwam en net als Smeesters sociaal-psycholoog is. Rolf Zwaan van de afdeling Psychologie en hoofd van de onderzoekscommissie Wetenschappelijke Integriteit van de EUR, onderschrijft de conclusie. Alleen Smeesters zelf kijkt daar anders tegenaan.
De Rotterdam School of Management (RSM) laat nu een externe partij de onderzoekscultuur op de faculteit doorlichten – volgens Smeesters is hij lang niet de enige die aan datamassage doet. Verder zijn er allerlei maatregelen in gang gezet, om herhaling zo veel mogelijk te voorkomen: cursussen wetenschappelijke integriteit, een vast protocol voor dataverzameling en dataopslag, de regels in het Erasmus Behavioural Lab zijn aangescherpt en er loopt een pilot met een centrale databank voor onderzoeksgegevens.
Lees de rest van het verhaal – over datamassage, datadetectives en grijze zones – in Erasmus Magazine # 2, morgen in de bakken op de universiteit. TL