Het wordt riskanter om te frauderen met de basisbeurs. Er komen vierduizend controles per jaar en de boetes gaan omhoog. Sommige studenten zullen zelfs strafrechtelijk worden vervolgd.
Het kabinet wil hard optreden tegen studenten die een basisbeurs voor uitwonenden aanvragen terwijl ze eigenlijk nog bij hun ouders wonen. Zulke studenten krijgen jaarlijks ruim tweeduizend euro te veel en momenteel is de pakkans vrijwel nihil.
Controles in R’dam
Eind vorig jaar zijn in Rotterdam ruim 800 uitwonende studenten bezocht op basis van een risicoprofiel. Volgens de gemeente Rotterdam zijn dit studenten die tussen juni 2009 en juni 2010 18 jaar zijn geworden en in die periode zijn verhuisd binnen Rotterdam. Volgens Anja Pels van de gemeente is door de controleurs geconstateerd dat bij een kleine 10 procent de student waarschijnlijk thuiswonend is, dus ten onrechte een uitwonende beurs ontvangt.
Fraude kost miljoenen
Dit percentage komt overeen met het landelijke cijfer, wat de staat naar schatting veertig tot 55 miljoen euro per jaar kost. Sinds het najaar van 2009 werkt het ministerie van OCW aan een wetsvoorstel om hiertegen op te treden en 12 mei heeft minister Marja van Bijsterveldt het naar de Tweede Kamer gestuurd.
Wie lopen risico?
Het aantal adrescontroles zal groeien naar vierduizend per jaar in 2013. Dat betekent volgens Van Bijsterveldt dat één op de vijf verdachte studenten een bezoekje van controleurs kan verwachten. Het gaat bijvoorbeeld om studenten die in dezelfde straat als hun ouders zeggen te wonen of die opvallend ver van hun onderwijsinstelling staan ingeschreven terwijl hun ouders dichterbij wonen.
Bovendien hoeft de Dienst Uitvoering Onderwijs straks alleen nog maar te bewijzen dat een student niet op het adres woont dat hij aan de gemeente heeft doorgegeven. Momenteel moet DUO bij een vermoeden van fraude ook aantonen dat een student daadwerkelijk bij zijn ouders woont, wat in de praktijk zo goed als onmogelijk is.
Uitzonderingen blijven
Er zullen uitzonderingen blijven. Zo kunnen studenten zich niet inschrijven op het adres van een blijf-van-mijn-lijfhuis of bij een pand dat geen woonbestemming heeft. In zulke gevallen heeft de rechter al vaker geoordeeld dat studenten dan niets te verwijten valt. Dat blijft zo, belooft Van Bijsterveldt. Ook wil ze rekening houden met studenten die een tijdje in het buitenland studeren en hun kamer legaal onderverhuren.
Overheid goedkoper uit
Het nieuwe systeem zal voor de overheid goedkoper zijn. Zo zullen de uitgaven aan studiefinanciering lager worden, omdat studenten minder vaak zullen frauderen. Ook gaan de administratieve lasten omlaag, omdat de adrescontroles eenvoudiger worden.
Boetes
Betrapte fraudeurs hoeven momenteel alleen terug te betalen wat ze te veel hebben gekregen, oftewel zo’n tweeduizend euro per jaar. Onder de nieuwe wet zullen zij ook een boete krijgen van vijftig procent: duizend euro per jaar. Wie nog een keer wordt betrapt, moet zelfs tweeduizend euro betalen en loopt kans op strafrechtelijke vervolging. HOP
