Vanaf 1 september 2012 moeten eerstejaars studenten aan de EUR al hun punten (60 ects) binnenslepen. Wie daar niet in slaagt, moet wegwezen. Dit is onderdeel van een serie ingrijpende maatregelen van het Rotterdamse College van Bestuur (CvB) om de rendementen te verhogen.
De Erasmus Universiteit gaat de vrijheid van studenten aan banden leggen en komt daartoe met een jaarklassensysteem. Naast de harde knip die op het eerste jaar volgt, wordt het onderwijs kleinschaliger, het aantal herkansingsmogelijkheden teruggedrongen, en krijgen studenten de mogelijkheid om onvoldoendes te compenseren. Dat laatste betekent dat je je eerste jaar kunt halen met een onvoldoende voor statistiek, zolang je gemiddelde maar hoog genoeg is.
Zonder diploma
Het CvB komt met het pakket onderwijskundige vernieuwingen omdat de Erasmus Universiteit al jaren kampt met een enorme uitval. Slechts 47 procent van de studenten heeft na vier jaar een diploma, terwijl de rendementen in Utrecht en Maastricht ver boven de 60 procent liggen.
“Studenten hebben de neiging om uit te stellen”, zegt rector magnificus Henk Schmidt, de belangrijkste motor achter de plannen. “Dat is menselijk, maar in veel gevallen herkansen ze zichzelf zo uit het curriculum.”
Schmidt, die een achtergrond in de onderwijspsychologie heeft, kent de verwijten. De universiteit zou te schools worden, de normen te laag. Maar onderzoek, ook aan de eigen universiteit, bewijst het tegendeel, zegt hij. Aan de Erasmus School of Economics bijvoorbeeld, haalde ongeveer 20 procent het eerste jaar in één keer. Nu, na beperking van het aantal herkansingen en het invoeren van een compensatieregeling, is dat verdubbeld. “En de kwaliteit blijft hetzelfde.”
Acuut
De plannen zijn ongekend. De tegenvallende rendementen staan al jaren op de agenda van Nederlandse universiteitsbesturen, maar door de langstudeerdersregeling zijn de problemen acuut geworden. De EUR, die de maatregelen vanaf komend studiejaar al uitprobeert aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen (FSW), loopt voorop. Aan de Rijksuniversiteit Groningen, die (de technische universiteiten buiten beschouwing gelaten) samen met de EUR onder aan de rendementenlijst bungelt, heeft het bestuur nog geen concrete plannen. De Universiteit van Amsterdam probeert het curriculum “een dwingender karakter” te geven. En in Leiden zetten sommige opleidingen druk op de ketel door tentamencijfers na verloop van tijd te laten vervallen.
Blijven zitten
Een aantal Rotterdamse faculteiten, waaronder de FSW, zal de harde knip na elk jaar invoeren. Studenten kunnen dus, net als op de middelbare school, ‘blijven zitten’. De Rotterdam School of Management (RSM) ziet weinig in zo’n strak systeem, laat onderwijsdecaan Eric Waarts weten. “We hebben niet zo’n lineaire opbouw in het curriculum. Het tweede en derde jaar zien we als één geheel.”
Elke faculteit zoekt naar een eigen toepassing, en zelfs binnen opleidingen zijn dan weer verschillen. Eerstejaarsstudenten psychologie bijvoorbeeld, mogen een 4 compenseren met een 8, terwijl hun collega’s bij sociologie minimaal een 5 moeten halen als laagste cijfer.
Over de gehele linie steunen opleidingsdirectie en decanen de plannen. Aan de Erasmus School of Law (ESL) staan ze te juichen. Daar zijn de rendementen zo laag dat een faillissement niet ondenkbaar is als er geen actie ondernomen wordt. Decaan Maarten Kroeze: “Als universiteit moet je studenten sneller laten studeren, zodat ze eerder de arbeidsmarkt op kunnen. Dat levert ze meer op dan de bijbanen waar studenten nu veel tijd aan kwijt zijn.”
Bestuursfuncties
Wat de harde knip voor gevolgen heeft voor bestuursfuncties, commissies en uitwisseling, is nog onduidelijk. Het wordt voor studenten moeilijker om zich een aantal maanden fulltime op een nevenactiviteit te richten, zoveel is duidelijk. Volgens Henk Schmidt onderzoekt het CvB de mogelijkheid om het makkelijker te maken om je tijdelijk uit te schrijven voor dit soort doeleinden.
Van de Universiteitsraad wordt weinig tegenstand verwacht. Voorzitter Ageeth Klaassen laat weten op dit gebied beperkte verantwoordelijkheid te hebben. De onderwijs- en examenregeling (OER) van opleidingen is vooral een zaak van de facultaire medezeggenschap. Maar tijdens de faculteitsraadsvergadering van de FSW, leidden de plannen vooralsnog niet tot grote bezwaren.
Het mag
“Het mag en het is geen slecht idee”, zegt een woordvoerder van accreditatieorganisatie NVAO, die de kwaliteit van het hoger onderwijs bewaakt, over het compenseren van onvoldoendes. “De instellingen geven zelf vorm aan hun onderwijs. Als een student een onvoldoende haalt, betekent dat niet dat het onderwijs tekortschiet. Het zegt vooral iets over die student.” GM/HOP
Lees ook ‘Kan dit zomaar? 4 vragen over de gevolgen’ – 13-04-2011
Lees ook ‘Studenten hebben de neiging om uit te stellen’ – 13-04-2011