Nederland is de afgelopen decennia steeds speelser geworden, maar het is de vraag of we daar blij mee moeten zijn. Filosoof Jos de Mul gaf woensdagmiddag 6 april de aftrap van een lezingenserie over serious gaming.
Het is misschien lastig voor te stellen, zegt hij, maar terwijl de actualiteit gedomineerd lijkt door economische crises en de vermeende islamisering van ons land, is er ontegenzeglijk sprake van een verspeelsing, een ludificering. In de postmoderne cultuur, waarin ‘het grote verhaal’ niet meer bestaat – de ‘ismen’ hebben afgedaan – is het doel verdwenen en willen we maar één ding: spelen.
Politiek
De Mul, hoogleraar Filosofie van Mens en Cultuur, gaf met zijn lezing het startschot van een Studium Generale-serie over serious gaming, waarin de gamecultuur de komende weken vanuit verschillende disciplines belicht wordt. De Mul’s ludificering, ontleend aan Johan Huizinga’s boek Homo Ludens (1938), gaat echter verder dan een verslaving aan World of Warcraft. Natuurlijk: interactieve media als de smartphone en de iPad maken ons dagelijks leven veel speelser. Maar ook in de politiek en de financiële sector is het spel niet meer weg te denken.
Grondstof voor Facebook
En daar schuilt het gevaar, aldus De Mul, want we weten steeds minder goed het onderscheid tussen spel en niet spel te maken. “We verliezen onszelf. De online gamer die in eenzaamheid de klok rond speelt is toch niet ‘de nieuwe mens’ waar we in de jaren zestig over droomden. En de manische twitteraar die elke onbenulligheid de wereld in stuurt? We zien ons leven als grondstof voor Facebook.”
Casinokapitalisme
Huizinga noemde dit de basis van cultureel verval: het spel dat serieuzer wordt en de ernst in het leven die steeds speelser wordt. Voorbeelden: de vercommercialisering van de sport enerzijds en het casinokapitalisme anderzijds. De Mul: “Of denk aan het debat over Kunduz. Denken we nou echt dat het politieke spel hier iets met de werkelijkheid daar te maken heeft?” GM
In de serie Serious Gaming:
13 april: jurist Pieter Kleve over misbruik en fraude in online games
13 april: cultuurwetenschapper David Nieborg beschrijft ‘militainment’: oorlog als populaire cultuur
20 april: mediawetenschapper Jeroen Jansz legt uit hoe games ons gedrag veranderen
27 april: cultuursocioloog Stef Aupers over de sociale dimensie van gamen