Ongeveer 300 studenten en medewerkers van de EUR en het Erasmus MC hadden zich aangemeld om 13 oktober op campus Woudestein een college over een lijkschouwing bij te wonen. Onderdeel daarvan was een filmopname van een obductie.

Het lijk wordt zorgvuldig van alle kanten bekeken. De obducent of lijkschouwer snijdt de borst van de oude vrouw open. Het is opeens stil in de collegezaal geworden. Een voor een worden de longen, het hart, de nieren en de rest van de organen eruit gehaald.

Niet-natuurlijke dood

Obductie, sectie of autopsie – synoniemen voor postmortaal medisch onderzoek – wordt uitgevoerd om de doodsoorzaak te achterhalen bij een niet-natuurlijk overlijden, dus als er geen sprake is van ziekte. Het college was in het bijzonder bedoeld voor studenten die in hun toekomstige loopbaan als officier van justitie, advocaat, forensisch arts of criminoloog te maken krijgen met besluitvorming of bewijsvoering rondom een obductie.

Scharen en messen

Drs. Gül Eker, arts in opleiding tot specialist pathologie in het Erasmus MC, voerde de obductie, die zes weken geleden gefilmd is, uit samen met twee assistenten.“We zoeken naar afwijkingen om de doodsoorzaak te kunnen bepalen”, zegt Eker tijdens het college. Met een soort heggeschaar worden de longen bloot gelegd. “Niet de meest subtiele manier, maar wel heel efficiënt.”

“We zagen direct de doodsoorzaak”, vertelt Eker. “Maar het is belangrijk om alles heel nauwkeurig volgens een vaste routine te bekijken, want misschien zijn er nog andere doodsoorzaken.” De patiënt is overleden door een bloeding in de grote slagader door een scheur in de vaatwand. “Dat komt door aderverkalking. Dat zien we vaak. Het komt door ouderdom of een ongezonde levensstijl.”

Gegiechel

Het hart en de longen worden eruit gehaald en vervolgens de maag en de lever. Het zorgt voor wat gegiechel in de zaal. “Van de zenuwen”, denkt eerstejaars geneeskunde student Stijntje Dijk. Ze heeft er geen moeite mee om naar de obductie te kijken en vindt het juist interessant om te zien. “We moeten zelf ook in lichamen snijden. Dat went wel vrij snel. Alleen in een hoofd snijden lijkt me moeilijker.” Zelf wil ze echter geen patholoog wil worden.

De organen worden vervolgens een voor een op een snijtafel opengeknipt en in stukjes gesneden. Het hart wordt met een groot mes in mooie plakjes gesneden. “Lekker varkenshaasje”, merkt iemand in de zaal op. Over de aanwezige EHBO’ers wordt hartelijk gelachen, maar toch verlaten tijdens de filmvertoning ruim een stuk of vijftien mensen de zaal.

Afwisselend werk

De film is gemaakt voor intern gebruik bij de opleiding geneeskunde omdat er volgens Eker te weinig studenten de kans hebben om echte obducties bij te wonen.  “Hoe ruikt het daar in de snijzaal?” vraagt iemand uit het publiek. Eker lacht: “Ongelofelijk vies, vooral als je de darmen moet doorknippen, maar na enkele minuten merk je het niet meer. En ik adem altijd door mijn mond in plaats van door de neus.”

Ze vindt het leuk werk om te doen. “Het is echt afwisselend. Elke keer heb je een ander lichaam en is er een ander ziektebeeld.” Ook al neemt dit werk maar 5 à 10 procent van haar werk als patholoog in beslag.

Misdrijf

Voorafgaand aan de filmvertoning gaf mr. dr. Wilma Duijst, forensisch arts en docent strafrecht van de Radboud Universiteit Nijmegen, een college over de strafrechtelijke procedure rondom een obductie: van aanvraag tot de daadwerkelijke obductie, en van rapportage tot bewijslast. De officier van justitie, de Onderzoeksraad voor veiligheid, de Inspectie gezondheidszorg of de familie kunnen beslissen of er een sectie plaats moet vinden.

‘Niet schokkend’

David Mulder, derdejaars student rechten, is naar het college gekomen omdat hij officier van justitie wil worden en interesse heeft in lijkschouwingen. Hij heeft een aantal jaren geleden een keer een echte obductie bijgewoond. “Dus dan is het niet schokkend om het op film te zien.” Hij had gehoopt dat hier sectie verricht zou worden op een lichaam dat door een misdrijf om het leven was gekomen. Er kon echter alleen een lichaam gebruikt worden dat ter beschikking was gesteld aan de wetenschap. TL