“Ik ben nog niet veel boeken tegengekomen waarin genderidentiteit een grote rol speelt”, zegt promovendus gezondheidseconomie Elisa de Weerd. Tegelijktijdig is ze bescheiden genoeg om de optie open te houden dat de boeken er wel zijn, maar zij ze nog niet vaak is tegengekomen. Onlangs las ze Lentekind, het debuut van Harmen van Liemt. Het gaat over een jongen, Woody, die in het oosten van het land opgroeit in een warm gezin. Zijn zus wordt ziek en komt te overlijden terwijl Woody langzaamaan zijn homoseksualiteit ontdekt. “Zijn familie is hecht. In dit verhaal lees je hoe een warm nest kan helpen als iemand worstelt met zijn seksualiteit. Dat blijkt ook uit de wetenschappelijke literatuur. Familiebanden zijn belangrijk voor iemand die aarzelt over diens genderidentiteit”, zegt De Weerd.
Leesgedrag
Aantal boeken per jaar: 25
Laatst gelezen boek: Vuur van John Boyne
Belangrijkste motivatie: Verrijking. De wereld uit iemands anders ogen bekijken en je eigen hoofd uitzetten.
Favoriete genre: Literaire romans. “Ik lees vaak twee boeken tegelijkertijd. Een fictie- en een non-fictieboek. In de tijd dat ik een non-fictieboek heb gelezen, heb ik vijf fictieboeken uit.”
Seksuele- versus genderidentiteit
De Weerd doet onderzoek naar carrières van transgender personen; een relatief onontgonnen terrein. “In het onderzoek gebruiken we nu nog vaak literatuur uit het veld van de seksuele identiteit. Er is nog niet veel wetenschappelijke literatuur rondom genderidentiteit. De trends rondom seksuele- en genderidentiteit kunnen vergelijkbaar zijn, maar er zijn ook veel verschillen.”
Bij transgender personen die in transitie gaan zijn er vaak concrete stappen, zoals een naamsverandering, hormoonbehandeling of operatie. Zulke duidelijke veranderingen zijn er doorgaans niet bij mensen die zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht. Juist het pionieren in relatief nieuw onderzoeksgebied spreekt De Weerd aan. “De uitkomsten zijn een verrassing. We weten nog niet veel en dus gaat het onderzoek over de grote vragen en niet over het verfijnen van een specifieke parameter.”
Het salaris van mannen versus vrouwen
De Weerd werkt met Nederlandse data van het CBS. Daar kan ze veel informatie vinden: wanneer iemand een medische transitie heeft ondergaan of wanneer gender is aangepast in het paspoort. Of iemand met neutrale voornaamwoorden wil worden aangesproken is dan weer niet te zien. Na soms weken grasduinen in de data om de juiste en relevante codes te identificeren, is ze nu bezig met het aanscherpen van haar analyses.
Ze kan alvast een tipje van de sluier oplichten over haar bevindingen. “Mensen die van man naar vrouw in transitie gaan, zien hun inkomen, gemiddeld gezien, omlaaggaan. Andersom: van vrouw naar man, zien we geen verandering in inkomen”, zegt De Weerd. Is de transitie intensiever? Gaan mensen in andere sectoren werken? Is er sprake van discriminatie? Het kan ook zijn dat mensen minder uren zijn gaan werken. Een specifieke reden kan ze er nog niet voor aanwijzen, maar opvallend is het wel. Tegelijk is het een trend die overeenkomt met onderzoek uit de Verenigde Staten.
De VS zijn Nederland niet
De Weerd kiest haar woorden zorgvuldig als de VS ter sprake komt. Onderzoek naar de lhbti+-gemeenschap staat daar onder druk, waardoor een relatief nieuw onderzoeksgebied in de kiem dreigt te worden gesmoord en woorden als gender, LGBT en biologically male nu als ongewenst worden beschouwd door de overheid. “Dat is spannend”, zegt De Weerd. “Maar ik werk in Nederland met Nederlandse data”, voegt ze er vastberaden aan toe.
Ze laat haar koers niet beïnvloeden door de ontwikkelingen in de VS. Wel vindt ze het zorgelijk als er aan de andere kant van de oceaan niet meer wordt gevraagd naar gender- of seksuele identiteit in enquêtes. “Niet alleen voor de periode van nu, maar het zou een permanent gat opleveren in de data. Dat heeft ook invloed op het onderzoek in de toekomst.”
Voorafgaand aan de politiek onrustige tijden was ze in de Verenigde Staten, omdat een van haar copromotoren aan de Cornell University in New York werkt. Ver weg van familie en vrienden verwachtte ze veel te lezen. Maar het werd een periode van veel praten en nieuwe ontmoetingen. Iets wat de Weerd waardeert aan haar werk in de wetenschap: “Congressen bezoeken vind ik een van de leukste dingen om te doen.”
Lezen is wel haar grote hobby. Ze richtte zowel tijdens haar bachelor economie in Utrecht als aan het begin van haar PhD aan de Erasmus Universiteit een boekenclub op. Lezen geeft haar de mogelijkheid om haar hoofd even uit te zetten, maar, paradoxaal genoeg, moet het hoofd niet te veel aan staan om een boek te pakken. Zoals het dat tijdens haar maanden in Amerika wel deed.
Elisa de Weerd promoveert in de gezondheidseconomie aan de Erasmus School of Economics. Sinds februari 2025 is ze naast promovendus ook postdoc-onderzoeker aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Als freelance redacteur is ze betrokken bij het economische blad ESB en maakte ze drie seizoenen van de podcast Nieuwe Economen. Daarvoor interviewde ze promovendi over hun onderzoek in het economische veld.
Ik vind het belangrijk dat seksuele- en genderidentiteit apart worden behandeld. Dit zijn zeer verschillende dingen. Daarom ben ik ook van mening dat het label ‘LBGT’ niet gunstig is. Dat betekent niet dat ik tegen onderzoek naar seksuele of genderidentiteit.
Hier ook de klassieke fout: ‘Of iemand met neutrale voornaamwoorden wil worden aangesproken is dan weer niet te zien.’ De enige voornaamwoorden waarmee iemand aangesproken kan worden, zijn voornaamwoorden van de tweede persoon (jij, u, gij en dergelijke), niet voornaamwoorden van de derde persoon.