De dag van de invasie

“Ik wist al voordat ik wakker werd dat ze waren binnengevallen”, herinnert Vitalii zich. Hij had de nacht voorafgaand aan de invasie een droom en wist zodra hij wakker werd al dat er iets mis was. Toen hij rond 5 uur ’s ochtends zijn telefoon checkte, zag hij alle berichten en krantenkoppen. De dagen die daarop volgden waren voor hem onwerkelijk. “Zeker zeven dagen lang gierde de adrenaline door mijn lijf. Volgens mij heb ik zeven dagen op een rij in heel Nederland geprotesteerd.”

Iryna had de avond ervoor een vriendin aan de lijn; ze had net haar laatste tentamen gehad en was toe aan wat ontspanning. “Ik was lang opgebleven en kletste met mijn beste vriendin, die in Oekraïne zat.” Doordat ze het geluid van haar telefoon ’s nachts had uitgezet, kwam ze er pas achter wat er was gebeurd toen ze wakker werd. “Het was heel onwerkelijk. Het kwam pas binnen toen ik alle video’s van raketaanvallen voorbij zag komen. Natuurlijk was ik bang.”

Het nieuwe ‘normaal’

Op het moment zijn Iryna’s ouders veilig in hun huis in Kyiv en wonen haar grootmoeders bij verre familie in de Verenigde Staten. Ze belt nu bijna dagelijks met haar familie, soms zelfs twee keer. Iryna legt uit: “Ik ben nu minder bang, denk ik, al is de dreiging niet verdwenen. Toch blijft het moeilijk. Ik besef dat er nog honderden of misschien wel duizenden mensen zullen sterven. Ik besef dat mijn familie en vrienden daar zijn, en je weet nooit wie de volgende zal zijn. Dat is beangstigend.”

Iryna – protest Oekraïne – Alisa Mahaletska
Econometriestudente Iryna is optimistisch en bang tegelijk. Beeld door: Alisa Mahaletska

Iryna accepteert de situatie zoals hij is, maar blijft hoop houden voor haar land. “Aan de andere kant wist ik een jaar geleden niet of mijn land nog zou bestaan. Nu heb ik veel meer zekerheid. Omdat we volgens mij de wereld en vooral onszelf hebben laten zien dat we terug kunnen vechten.”

Vitalii’s ouders zijn ook veilig in Kyiv. Hij houdt zoveel mogelijk contact met zijn familie, ondanks de stroomstoringen. Hij legt uit dat “de dood veel dichterbij is gekomen; ik heb gesprekken over de dood gehad met mijn familie en vrienden in Oekraïne.”

Ondanks alles blijft Vitalii een actief lid van de gemeenschap en probeert hij op te komen voor het Oekraïense volk door mee te lopen in demonstraties en verder te gaan met zijn leven. “Ik denk dat we allemaal geleerd hebben om door te gaan met ons leven, plezier te maken, actief te zijn en onze doelen na te streven, omdat dat het is wat zij (Rusland) van ons willen afpakken. Dus ben ik doorgegaan met mijn leven.”

Copingmechanismen

In tijden van wanhoop kan het lastig zijn om met je emoties om te gaan. Iryna voelde zich de eerste maanden van de oorlog schuldig. “Ik herinner me dat ik na de invasie voor het eerst weer naar buiten ging in Rotterdam. Mensen waren vrolijk en niet anders dan normaal. Ik voelde me schuldig dat mijn familie op maar twee uur vliegen hiervandaan in een andere situatie zat.” Maar Iryna’s ouders zijn blij dat zij in veiligheid is, en dat is voor haar een geruststelling. “Ik vind dat ik zo hard mogelijk moet studeren, omdat dat een voorrecht is en ik dat nu veel meer waardeer. Ik probeer me er niet schuldig over te voelen.”

Bij Vitalii slokte het nieuws al zijn aandacht op. “Het was een zware tijd voor me, omdat ik van februari tot juni continu het nieuws aan het lezen was. Volgens mij ging er geen dag voorbij dat ik het nieuws niet las. Ik voelde me daardoor totaal uitgeput. Ik kon er gewoon niet meer tegen, dus las ik twee maanden geen nieuws meer.” Door het nieuws niet meer te volgen en te proberen het contact met zijn familie overeind te houden ging hij zich beter voelen.

Een andere mentaliteit

Door de oorlog hebben Vitalii en Iryna nu andere prioriteiten. Net als de meeste andere studenten maakte Iryna zich voorheen vooral zorgen over haar studie en tentamenresultaten. “Ik kwam tot het besef dat hard studeren belangrijk is, maar het is niet meer mijn grootste zorg. Veel van mijn vrienden in Oekraïne kunnen niet persoonlijk naar de universiteit door de stroomuitval en het gebrek aan schuilkelders. Ik benut de kansen die ik krijg en probeer me niet al te veel zorgen te maken over mijn tentamens. Cijfers zijn niet het belangrijkste in het leven.”

De oorlog heeft er bij Vitalii toe geleid dat hij veel empathischer is geworden: “Ik leerde empathie te voelen met mensen die lijden en hen te steunen.” De vele steun van wereldmachten aan Oekraïne inspireerde Vitalii om zich voor zijn land te blijven inzetten: “Als ik thuis zit en me somber voel, kan ik me niet nuttig maken voor mijn land, verre van zelfs. Daarom probeer ik door te gaan. Omdat ik weet dat ik dan iets kan betekenen.”

Vrijheid en onafhankelijkheid

Vitalii was nog nooit zo vaderlandslievend als nu: “Ik voel me nu meer Oekraïens dan ooit. Ik weet waar mijn volk voor staat. En ik wist altijd al dat vrijheid en onafhankelijkheid in ons bloed zitten. We zouden nooit onder een bezetter kunnen leven.” Vitalii legt uit dat hij er klaar voor is om terug naar huis te gaan: “Dat land heeft zoveel in zijn mars. Dankzij de Oekraïners. Na de oorlog gaan we het land weer opbouwen. We gaan een mooie toekomst tegemoet. En hopelijk kan ik daar op de een of andere manier deel van uitmaken.”

Iryna moet nog twee jaar voordat ze haar bachelor kan afronden. Maar zodra ze haar diploma op zak heeft, wil ze graag terug naar Oekraïne. “Ik hou van het land, en het is nog altijd mijn thuis. Ik ben positief gestemd dat we, nadat we hebben gewonnen – en ik ben ervan overtuigd dat we gaan winnen – het hele land zullen veranderen. En ik wil deel uitmaken van die verandering.”

EMTV Oekraine still

Lees Meer

EM TV: Hoe Oekraïense studenten de oorlog ervaren

In deze laatste aflevering van EM TV kijken Daria Dubenko en Bohdan Markiv terug op 2022.…