Ilaria (21), student Communicatie en media, illustreert graag en houdt al van jongs af aan van de stripboeken van Marvel, bekend van vele beroemde superhelden. Lang droomde ze ervan om een echte eerste editie van een van de comics uit de jaren vijftig in haar bezit te krijgen. Stripboeken uit die tijd zijn collector’s items en kosten klauwen met geld. Maar de edities die ze nu op het oog heeft bestaan alleen niet uit vergeeld papier zoals je misschien zou verwachten, maar uit pixels. Zo’n editie is beschikbaar als NFT, een afbeelding die gekoppeld is aan een unieke code en zo een bepaalde waarde kan worden toegerekend. Die code staat op de blockchain, een soort database waarin alle transacties in de wereld opgeslagen kunnen worden.
‘Nieuwe kunstvorm’
Ilaria is niet de enige student op de Erasmus Universiteit die zich bezighoudt met deze zogeheten NFT’s. In november werd het eerste NFT-evenement op campus Woudestein georganiseerd door de Erasmus Tech Community, een groep studenten die zich bezighoudt met allerlei nieuwe technologieën. Een veertigtal enthousiaste studenten kwam in het Theilgebouw luisteren naar wat een start-up hun kon leren over de ‘nieuwe kunstvorm’, vertelt ze. Ook was er een quiz met vragen die toetste hoeveel de deelnemers al wisten over NFT’s. De winnaars kregen een speciaal voor de gelegenheid gefabriceerde NFT.
Het aantal studenten dat in NFT’s investeert, lijkt te groeien, denkt Ilaria: ”Ik hoorde er vorig jaar eigenlijk nooit wat over, maar nu hoor ik veel medestudenten erover.”
De redenen waarom studenten NFT’s kopen zijn vergelijkbaar. Meestal spreekt het werk ze aan zoals een kunstwerk haar bewonderaar kan aanspreken. Economiestudent Sandra (22), die ook bij het evenement aanwezig was, heeft met haar vriend een jaar geleden een NFT gekocht. Het werk is gemaakt door kunstenaar Jack Butcher, beter bekend onder de naam ‘Visualize Value’. Het betreft een afbeelding met een zwart-witte ingelijste plotgrafiek met verschillende categorieën erop. Bijgaand is het volgende Engelstalige commentaar te lezen: “Je valt waarschijnlijk in één van deze categorieën: 1. Wat is een NFT? 2. NFT’s zijn onzin, 3. NFT’s zijn een baanbrekende technologie.”
Voor student Leon (23), die de master Strategisch ondernemen volgt, zijn het vooral de Japanse animestijl en de felle kleuren van het werk van kunstenaar Dazed Ducks die hem aanspreken. Beide studenten benoemen daarbij ook dat NFT’s kunstenaars steunen, in een tijd waarin door de coronacrisis hun zaken slecht gingen.
‘Niet alleen meer voor nerds’
In 2021 dook de NFT opeens overal in de media op. Filmsterren handelden erin en overal stonden succesverhalen over obscure werken die in een paar dagen honderdduizenden euro’s in prijs stegen. Maar om die verhalen gaat het allang niet meer. Nu bereikt de NFT het grote publiek.
Lemar Bachtiar (24) is net afgestudeerd in Financieel recht. Hij investeert sinds 2017 in bitcoin en raakte geïnteresseerd in de logica achter de digitale munt. Lemar: ‘Die logica is het idee van een gedecentraliseerde monetaire unie, een waardesysteem dat bestaat zonder een centrale bank. En die interesse kon ik met de opkomst van NFT’s combineren met mijn liefde voor kunst.’ Samen met de net afgestudeerde cybersecurityspecialist Tat Luat Nguyen (23) en commercieel data-analist Wouter Kloosterman (27) richtte hij de start-up Authic op. Bachtiars oud-studiegenoot Laurens Groothuis (25) werkt er nu als relations manager. De online marktplaats is nu kunstenaars aan het werven en opent in april officieel. Met het bedrijf wil hij NFT’s toegankelijker maken. “Het moet een soort bol.com worden voor NFT’s.”
De jongens hopen de grootste aanbieder van de Benelux te worden en net als bij bol.com kunnen klanten op Authic gewoon via Ideal met euro’s betalen. Het doel is helder, zo vervolgt hij: “NFT’s zijn niet alleen meer voor nerds en daar willen wij op inspelen.”
Hopen op winst
Opvallend is wel dat EUR-studenten, alhoewel ze zeer in de mogelijkheden van NFT’s en blockchain geloven, nog niet massaal aan het beleggen zijn geslagen.
Sandra: ”Alhoewel mijn vriend een gigantische cryptonerd is, zijn we nog niet aan het beleggen of speculeren met NFT’s. We hebben nog maar één kunstwerk en dat is gedurende een jaar tijd ook nauwelijks in waarde gestegen. Het lijkt er trouwens op dat mensen die veel NFT-transacties doen, vaak nog risico-investeerders zijn. Hoewel ik voorstander ben van investeren in ideeën met toekomstpotentieel en het kopen van kunst die ik waardeer, geef ik er de voorkeur aan niet betrokken te raken bij zinloze speculaties die vaak uitlopen op oplichtingspraktijken.”
Leon belegt wel en zit in een chatgroep waarin beleggers ‘hopen op winst’. Maar hij nuanceert wel: “Ik kom van het eiland Antigua en de meeste mensen uit de appgroep ook. Daar zijn NFT’s al meer in omloop. Binnen de chatgroep overleggen we veel over wanneer we wat moeten kopen en verkopen. Maar de winsten kunnen hoger, doorgaans liggen die nu rond de vijfhonderd euro per NFT.”
Een versie van de grote illustratie die Erasmus Magazine-illustrator Esther Dijkstra maakte voor dit artikel wordt vanaf april aangeboden via het platform van Authic. Omdat de technologie redelijk nieuw is, wil de redactie kijken wat er met een NFT gebeurt naarmate hij langer wordt aangeboden. Na een half jaar maken we de balans op en schrijven we een stuk over het proces.

Revolutie in de kunst?
Of de stap naar het bredere publiek ook betekent dat de kunstmarkt totaal verandert? Daar is hoogleraar Filip Vermeylen (ESHCC) sceptisch over. Hij is gespecialiseerd in de internationale kunstmarkt. Hij vertelt: ”De technologie achter de NFT is revolutionair. Omdat er een unieke code gekoppeld is aan een kunstwerk, wordt de handel in digitale kunst een stuk transparanter, minder oplichtingsgevoelig en is het makkelijker om eigenaarschap vast te leggen voor digitale kunst. Dat was met een jpeg-bestand natuurlijk onvoorstelbaar. Niemand zag daar waarde in omdat je het oneindig vaak kon kopiëren.”
Toch denkt Vermeylen niet dat de komst van de digitale kunst de interesse in andere kunst gaat verdringen. Hij vervolgt: “De reden dat k dat denk, is omdat ik laatst een lezing van een specialist digitale kunst van Sotheby’s bijwoonde die vertelde hoe het bekende veilinghuis nieuwe kopers aantrekt door NFT-veilingen te organiseren, maar ze vervolgens ook aantrekt voor traditionele kunstveilingen. Vorig jaar organiseerde het veilinghuis negen NFT-veilingen waar in het totaal 199 miljoen werd geboden. Van de gegadigden daar bood 78 procent voor de eerste keer op een Sotheby’s veiling en lag de gemiddelde leeftijd tien jaar jonger. De grote veilinghuizen zien NFT dus als een manier om een nieuwe generatie kunstkopers te lokken, niet om de bestaande kunstmarkt te vervangen. Musea zoals het British Museum beginnen ook delen van hun collectie om te zetten in NFT’s, om een jonger publiek te interesseren. ”
Dat verbaast hem niet. “Ik schrijf momenteel een boek over de ontwikkeling van de internationale kunstmarkt door de eeuwen heen en daarbij zie je dat elke vernieuwing niet per se tot gevolg heeft dat het oude verdwijnt. Zo bleef de handel in portretten bestaan naast de handel in landschappen. Mijn verwachting is dat digitale kunst naast traditionele kunst blijft bestaan en dat het ene het andere niet gaat vervangen, maar het oude juist gaat vergezellen.”
Waardebepaling
Hoeveel een NFT waard is, is bepaald door een vorm van schaarste die enigszins lijkt op hoe schaarste werkt bij Pokémon-kaarten. In dat spel is een Pidgey, een Pokémon die lijkt op een kleine mus, veel gewoner dan een Charizard, een Pokémon die lijkt op een draak. Daardoor worden de kaarten met Charizard binnen de Pokémon-gemeenschap hoger gewaardeerd. Vermeylen legt uit: “Het zijn vooral zulke hebbedingen, die binnen een bepaalde groep generatiegenoten of spelers van een bepaald spel een waarde hebben. De regels over hoe die waarde bepaald wordt, verschilt per groep.”
Toch is de waardevastheid van digitale kunst op dit moment nog niet vergelijkbaar met die van traditionele kunst, zegt de expert. “De blijvende waarde van kunst wordt meestal bepaald door de vraag of de kunstenaar wordt gerekend tot de geaccepteerde canon van bekendere namen. Als die bal eenmaal rolt, dan creëert dat zijn eigen waarde. De reden dat Vermeer algemeen beschouwd wordt als een groot kunstenaar en dat zijn werken veel waard zijn, heeft niet alleen te maken met zijn bijzondere schildertechniek, maar in de eerste plaats met het feit dat er zoveel mensen vinden dat zijn werk goed is en belangrijk voor de gemeenschap. Dat is ook zo bij Banksy. Zijn werk heeft waarde voor een grote groep mensen, dus alles wat hij maakt, heeft automatisch waarde. Zo werkt dat ook met NFT’s. Op het moment dat er een NFT-Vermeer of NFT-Banksy komt, zal zijn of haar werk waardevast worden.”
Bubbel
De groei van de NFT-markt kon het afgelopen jaar rekenen op veel kritiek. De voornaamste kritiek zit hem in het feit dat oplichters NFT’s populairder maken dan ze zijn, door ze aan elkaar te verkopen. Hierdoor worden de producten schaarser en stijgt de prijs. Na die prijsstijging verkopen ze de NFT door aan mensen die er niets van af weten.
Die gevaren spelen veel bij de populairste NFT-marktplaats opensea.io. Dit is een site waarop dagelijks duizenden NFT’s op worden gepost door jan en alleman, en waar tegelijkertijd een klein aantal plaatjes op staan die nu een marktwaarde van honderdduizenden euro’s hebben.
Lemar zegt zich bewust te zijn van deze kritiek: “Voordat we in zee gaan met kunstenaars willen we precies weten wat ze maken en welke kwaliteit het werk heeft.”
Naast de kritiek op het opstuwen van een waarde, zien experts veel veiligheidsrisico’s. NFT’s zouden bugs kunnen bevatten en datalekken veroorzaken.
Polak-NFT
Helaas won Ilaria de quiz niet op het NFT-evenement in het Theil-gebouw. De winnaar kreeg namelijk iets heel bijzonders. Een prijs gemaakt ter nagedachtenis aan het evenement. In totaal werden er drie vergeven. Een van de prijzen was een NFT met pixelart van het Polakgebouw. Bedrijfskundestudent Victor (19) maakte deze speciaal voor de gelegenheid. Hij zegt trots: “Hij is uniek.” Waarschijnlijk is het de eerste afbeelding van de campus vereeuwigd op de blockchain.