Waarom bent u op dit moment in India?
“Ik woon in Utrecht, maar mijn ouders wonen in Chennai in het zuiden van India. Ik kwam hier in maart omdat ze problemen met hun gezondheid hadden. Toen ik aankwam, was de situatie zeer positief met betrekking tot coronabesmettingen. Er was echter een gevoel van zelfgenoegzaamheid en de regering versoepelde bijna alle beperkingen: geen mondkapjes, geen afstand houden en ze lieten toe dat er verkiezingen en een aantal grote festivals konden plaatsvinden. Toen explodeerde de situatie. In Chennai is er nu een volledige lockdown. Winkels zijn gesloten, vrachtwagens komen bij je thuis om verse producten af te leveren. Je mag wandelen, maar je mag niet autorijden.”
Arjun Singh Bedi is hoogleraar ontwikkelingseconomie en plaatsvervangend rector onderzoek aan het International Institute of Social Studies (ISS) van Erasmus. Voordat hij in 1999 bij ISS kwam, bekleedde hij functies aan de Universiteit van Bonn (1998-1999) en Columbia University (1996-1998). Zijn onderzoek richt zich op arbeid en de economie van human resources in ontwikkelingslanden.
Voelt u zich veilig?
“Voor 45-plussers was het in ieder geval wat betreft vaccinatie goed geregeld. Pas nu is de situatie chaotisch geworden. Ik heb sinds mijn aankomst beide prikken gehad, maar het lijkt erop dat zelfs met beide prikken de bescherming tegen de Indiase variant slechts ongeveer 70 procent is.”
Hoe wordt vaccinatie georganiseerd in India?
“Er waren twee etappes. In de eerste fase konden, net als in andere landen, gezondheidswerkers en mensen boven de zestig zich laten vaccineren. Het proces kwam langzaam op gang. Aanvankelijk bestelde de regering rond half januari 11 miljoen vaccins, terwijl er behoefte was aan bijna 1,6 miljard. De centrale overheid kocht de vaccins in bij twee fabrikanten in India en distribueerde deze naar deelstaatregeringen en particuliere ziekenhuizen. Mensen boven de 60, en geleidelijk ook mensen boven de 45, konden naar een openbaar gezondheidscentrum gaan en zich gratis laten vaccineren, of naar een privékliniek gaan en zich laten vaccineren voor 250 roepies, ongeveer 3 euro.
“In de tweede fase, toen het aantal gevallen dramatisch begon te stijgen tot 400.000 nieuwe gevallen per dag, sloeg de paniek toe. Vanaf 1 mei besloot de centrale overheid dat iedereen boven de 18 jaar in aanmerking kwam voor een vaccinatie. Die aankondiging werd gedaan, de vraag schoot omhoog, maar voorraden waren en zijn er gewoon niet. Binnen enkele minuten waren de mogelijkheden voor het maken van een afspraak bezet en is het een race geworden om een afspraak te bemachtigen.
“Bovendien heeft de centrale regering aangekondigd dat deelstaatregeringen en particuliere ziekenhuizen rechtstreeks met fabrikanten mogen onderhandelen. Het resultaat van deze decentrale inkoop is dat in privéklinieken de prijs is gestegen tot tussen de 10 en 14 euro per dosis voor AstraZeneca en 15 tot 17 euro voor het binnenlandse vaccin. Bij de openbare gezondheidscentra is het nog gratis, maar het aanbod is afgenomen. In Chennai is het nu onmogelijk om een afspraak te maken als je onder de 45 bent.”
Hoe ziet u deze verandering in strategie?
“Het is geen slim beleid. Vanwege het prijsverschil zouden fabrikanten vaccins liever aan particuliere ziekenhuizen verkopen dan aan centrale en deelstaatregeringen. Ik ben bang dat de voorraden naar de particuliere sector zullen worden omgeleid en dat degenen die afhankelijk zijn van het volksgezondheidssysteem zich niet zullen kunnen laten vaccineren. Vaccins zijn een publiek goed, jij hebt er baat bij als ik word gevaccineerd en ik heb er baat bij als jij dat doet. Hier ligt dus een duidelijke rol voor de staat. Ik was aangenaam verrast door de verlichte strategie in de eerste fase, maar sindsdien is het bergafwaarts gegaan.”

Is het gezondheidszorgsysteem in India goed uitgerust om zo’n nationaal programma te organiseren?
“Het land heeft een redelijke infrastructuur om het vaccin te distribueren. Elke staat heeft centrale en regionale vaccinatie-opslagpunten. Er zijn koudeketens voor vaccinaties en er is een vaccinatieprogramma voor kinderen dat al 35 jaar bestaat. Ook zijn er in India twee vaccinfabrikanten.
“Aan de andere kant investeert de Indiase overheid veel te weinig in gezondheidszorg. De overheidsuitgaven voor gezondheidszorg bedragen ongeveer 1,3 procent van het BBP. Daarom was het een slim beleid om centraal in te kopen en, gezien de zwakke punten van het systeem, de particuliere sector hierbij te betrekken en tegelijkertijd de prijzen te beheersen. Het was niet nodig om paniek te zaaien en de strategie los te laten. Met decentrale inkoop, decentrale distributie en een open markt werd het rommelig.
“Je hebt nu hotels die vaccinatiepakketten aanbieden, inclusief overnachting, ontbijt en lunch. De centrale overheid probeert dergelijke praktijken te stoppen, maar het is de overheid die verantwoordelijk is voor het creëren van dergelijke prikkels.”
Heeft u enig idee waarom de regering voor deze strategie heeft gekozen?
“De centrale overheid heeft een geschiedenis van en voorliefde voor bombarie. Ze plannen niet vooruit. De eerste lockdown was al net zo: binnen vier uur was het hele land in volledige lockdown. Er bestaat een zeker verlangen om stevig op te treden en besluitvaardigheid te tonen, en onwil om ergens op terug te komen, hoewel het Hooggerechtshof het vaccinbeleid van de regering al heeft aangevochten. Het antwoord was een verklaring van 200 pagina’s waarin het beleid werd verdedigd. De steun voor de belangrijkste regeringspartij en minister-president Modi neemt af. Op dit moment heerst er zelfs een gevoel van bitterheid jegens de politieke leiders van alle partijen.
“Het positieve verhaal is de respons van het maatschappelijk middenveld, NGO’s en steun van sociale netwerken. Als de regering faalt, reageert het volk. Via familie en vrienden importeren ze zuurstofconcentratoren en ander materiaal, verwijzen ze elkaar naar beschikbare middelen, want het is moeilijk om te vertrouwen op de overheid en het openbare gezondheidszorgsysteem.”
Er zijn berichten over mensen die met arrestatie werden bedreigd nadat ze op Twitter hadden gepost over het gebrek aan zuurstof.
“Ik heb ook van deze gevallen gehoord, maar ik weet niet hoe wijdverbreid het is. Het onderdrukken van informatie is een veel groter probleem. Een van mijn vrienden runt een kliniek waar ze PCR-testen doen, en hij kreeg te horen dat hij niet zoveel positieve Covid 19-resultaten mocht laten zien. In plaats van zich te concentreren op de crises en de tragedie, heeft de regering meer aandacht voor het beheersen van het publieke imago. De focus ligt weer op de vorm in plaats van op de inhoud. Maar dat is niet voor het eerst, het is het verhaal van de afgelopen zeven jaar waarin het voor mensen systematisch moeilijker is geworden om kritisch te zijn.”
Ik las dat er in bepaalde dorpen protesten zijn omdat de beschikbare vaccins naar mensen van buiten het dorp gaan?
“Ja. In het vaccinatiebeleid zit ongelijkheid en onrechtvaardigheid ingebakken. De app om een afspraak te maken is in het Engels en voor het maken van een afspraak is een smartphone nodig. Hierdoor kunnen mensen die technisch onderlegd zijn en vervoer hebben, afspraken boeken in klinieken die ver van hun woonplaats liggen, terwijl degenen in het verzorgingsgebied mogelijk geen toegang hebben tot de vaccins. Wat betreft ongelijkheid, wat nieuw is in de crisis, is dat ook de midden- en hogere middenklassen zwaar getroffen zijn door de ziekte en tegen wil en dank hebben moeten ervaren dat ze geen toegang hebben tot medische diensten.”
Kunt u uitleggen hoe de crisis in India heeft geleid tot vertragingen bij het vaccineren in andere landen?
“Ja. Het Serum Institute of India stemde ermee in om vaccins te leveren voor het Covax-programma, dat tot doel heeft vaccins te verstrekken aan een groep van 92 lage- en middeninkomenslanden. Het programma is gebaseerd op AstraZeneca, dat goedkoper is dan andere vaccins en dat niet bewaard hoeft te worden bij -70 graden. Omdat India niet genoeg voorraden heeft, is de export verboden. Dus, naast dat er te weinig vaccins zijn besteld, schaadt het huidige beleid het vaccinatieprogramma en de mensen in deze 92 landen.
“Ik vind het jammer, een blamage van de Indiase regering en een potentiële tragedie voor landen die afhankelijk zijn van de export van vaccins uit India. Tenzij er snel alternatieven kunnen worden gevonden, bijvoorbeeld landen met een groter aanbod van vaccins, zullen de acties van de Indiase regering leiden tot sabotage van het Covax-programma.”

Bent u teleurgesteld over hoe de westerse wereld in deze crisis heeft gehandeld door alle vaccins op te kopen?
“Wat ik in het begin bewonderde aan de Indiase regering, was dat 60 miljoen vaccins naar landen over de hele wereld werden gestuurd. Het is een pandemie, dus we moeten globaal denken, niet bekrompen, alleen aan onszelf. Natuurlijk moet je ook nadenken over het beschermen van je eigen bevolking, maar India’s vaccindiplomatie en branie was gebaseerd op het onterechte idee dat de ziekte in eigen land was verslagen. Dus de acties van de Indiase regering hebben uiteindelijk haar eigen mensen geschaad en hebben negatieve gevolgen gehad voor landen die afhankelijk zijn van het Covax-initiatief.
“Met betrekking tot de westerse wereld heb ik geen probleem met landen die het vaccin aanschaffen. Maar als ze het niet gebruiken, dan moeten ze het aan andere landen leveren. Er zijn landen ter wereld waar nog niet één persoon is ingeënt. Prachtig als je zo slim bent geweest en de vooruitziende blik hebt gehad om het vaccin te kopen. Maar deel het nu als je jezelf wilt beschermen. Zelfs als dit in je eigen beperkte belang is. Je gaat jezelf niet helpen door de rest van de wereld niet te beschermen. Pot vaccins niet op maar deel ze met andere landen. Als je ze laat liggen, is dat crimineel.”