‘Quota voor minderheden is een bruikbaar instrument’

Het is één dag nadat zijn landgenoot Eliud Kipchoge een nieuw wereldrecord behaalde in de marathon van Berlijn en Levis Maina Nderitu (32) is erg trots op hem. “Absoluut,” lacht hij, terwijl hij warme chocolademelk met slagroom drinkt. “Fantastisch, toch?” We zitten in een café in de buurt van Den Haag Centraal, omdat Maina Nderitu het afgelopen jaar in deze stad heeft gewoond en gestudeerd.

Nderitu is masterstudent Social Policy aan het International Institute of Social Studies (ISS) en heeft daarvoor een Erasmusbeurs gekregen (de Dreilinden scholarship). Tijdens de opening van het academische jaar van de Erasmus Universiteit was hij de zogenaamde ‘student in de spotlights’ en in die hoedanigheid gaf hij een – bij vlagen nogal emotionele – toespraak over diversiteit op de werkvloer en inclusie. Hij blijkt een vrolijke, spraakzame jongen die goed weet wat hij wil bereiken.

Hij is, zoals hij zelf zegt, opgegroeid in een bescheiden milieu. Zijn vader was politieagent (nu bijna met pensioen) en zijn moeder was schoonmaker in de keuken. Hij was de eerste in zijn familie die naar de universiteit ging en behaalde een MBA in marketing. Sindsdien zijn zowel zijn twee jongere broers als zijn zus naar de universiteit gegaan, wat in Kenia niet vanzelfsprekend is.

“Het is zo dat niet iedereen die kans krijgt” erkent Nderitu. “Toegang tot het hoger onderwijs is niet bepaald zonder obstakels. Ik had geluk: ik kreeg steun van een Amerikaanse ngo, PATHWAYS Leadership for Progress. Zij hebben mijn bachelor betaald. Daarna kreeg ik van de overheid een beurs voor mijn master. Je zou kunnen zeggen dat ik een voorbeeld was voor de rest van mijn familie, waardoor het voor hen iets makkelijker was om ook naar de universiteit te gaan. Maar het kwam vooral omdat mijn ouders ervan zijn overtuigd dat een opleiding de enige uitweg is en veel hebben opgegeven om ervoor te zorgen dat we alle vier konden studeren.”

In zijn werk en opleiding richt Nderitu zich op de balans tussen de zakelijke sfeer van bedrijven en de sociale aard van ngo’s, vooral daar waar het de de LHBT-gemeenschap betreft. Hij werkt daarom voor de Sullivan Reed Society, die samenwerkt met HIVOS en Workplace Pride. “Ik wil de talen die beide werelden spreken combineren”, legt hij uit. “De een bespreekt voornamelijk sociale problemen, zoals rechten van vrouwen of sociale rechtvaardigheid, en de andere heeft het vooral over rendement en de race naar de top.”

Hij gaat verder: “Ik ben naar Nederland gekomen om het combineren van deze talen verder te onderzoeken. Maar bij het ISS leer ik voornamelijk meer over de sociale aspecten. Helaas heb ik nog niet veel van de zakelijke kant gezien. Ik heb te laat ontdekt dat ik dat op de campus in Rotterdam had kunnen doen, maar ik heb nog maar een paar maanden te gaan en nu is het een beetje te laat.”

Zijn masterscriptie gaat over het fenomeen ‘pinkwashing’ binnen bedrijven: de manier waarop bedrijven zichzelf voordoen als LHBT-vriendelijk. “ING had bijvoorbeeld een eigen boot tijdens de laatste editie van de Pride in Amsterdam, maar wat is er daarna gebeurd?” Dat blijkt in vele opzichten een complexe kwestie te zijn. “Een bedrijf als Primark verkoopt bijvoorbeeld merchandise met regenbogen erop, maar die merchandise is gemaakt door onderbetaalde vrouwen in Bangladesh. Een andere vraag is natuurlijk of er sprake is van daadwerkelijke inclusie op de werkvloer bij bedrijven die zich naar de buitenwereld toe voordoen als LHBT-vriendelijk.”

Nderitu komt uit een land waar homoseksualiteit nog steeds illegaal is (en kan leiden tot een gevangenisstraf van 14 jaar) en is zich maar al te bewust van hoe veel moed er nodig is om open te zijn over je seksuele voorkeur. “Slechts een heel klein gedeelte van de LHBT-gemeenschap in Kenia is bereid om open te zijn over hun seksuele geaardheid, en degenen die dat zijn, zijn vaak de mainstream activisten” zegt hij. “Voor de anderen geldt dat je er niet naar vraagt en er niet voor uitkomt. Je kunt alleen eerlijk zijn tegen mensen die je echt kunt vertrouwen en als het binnen vier muren wordt gehouden.”

Zelf wil hij zijn seksuele geaardheid niet onthullen, niet uit angst, maar omdat hij vindt dat die er niet toe doet. “Bovendien hoef je zelf geen deel uit te maken van de LHBT-gemeenschap om voor ze op te komen” vindt hij. “We hebben juist meer mensen nodig die dat niet zijn en die precies dat doen, omdat ze waarschijnlijk meer invloed hebben op het acceptatieproces en het verminderen van discriminatie.”

Hoe kan het dat LGBT-mensen nog steeds worden gediscrimineerd op de werkvloer als niemand zich bewust is van hun seksuele voorkeuren? Nderitu wil dat maar al te graag uitleggen, omdat hij zelf ook is gediscrimineerd. “Aan de ene kant heb je ‘het niet uit de kast durven komen’. Dat is een groot probleem, niet alleen in mijn land, maar wereldwijd, ook in Europa en in Nederland. Ongeveer 62 procent van de studenten die uit de kast kwamen op de universiteit gaat weer terug de kast in wanneer ze aan het werk gaan. Opeens houden ze zich stil, omdat ze denken dat hun carrièrekansen negatief worden beïnvloed door hun geaardheid. Ze zijn bang dat collega’s hen niet meer als professionals gaan zien wanneer ze voor hun geaardheid uitkomen en dat ze een ander label krijgen.”

Hij gaat verder: “Aan de andere kant heb je het onbewuste vooroordeel. We willen allemaal samenwerken met mensen die min of meer op ons lijken. Als dat niet het geval is, worden die mensen ‘de ander’. Dit vooroordeel bestaat voor dingen als gewicht, lengte, geslacht, huidskleur, vermeende seksuele voorkeur, lichamelijke beperkingen, enzovoorts. Neem mij nou. Ik ben meer dan eens gediscrimineerd vanwege mijn hoge stem.”

“We hebben allemaal vooroordelen, maar zijn we onszelf daarvan bewust en proberen we die vooroordelen weg te nemen? Ik denk overigens niet dat het mogelijk is om vooroordelen direct te laten verdwijnen. Een manier om vooroordelen binnen een bedrijf te verminderen, is om een team nieuwe medewerkers te laten aannemen, in plaats van dat dat door één persoon wordt gedaan. Dat moet dan natuurlijk wel een divers team zijn.”

Nderitu is er wat dat betreft van overtuigd dat quota voor minderheden een heel nuttig hulpmiddel kunnen zijn in de vroege stadia van het proces. “Want laten we eerlijk zijn: anders blijven we steeds in dezelfde kringetjes lopen.”

Als onderdeel van zijn werk bij de Sullivan Reed Society geeft Nderitu bedrijfstrainingen waarin hij bedrijven leert hoe ze alle medewerkers op dezelfde manier kunnen behandelen. “Het is natuurlijk slechts een begin, want bedrijven zijn echt niet zo proactief”, zegt hij. “Maar alleen al het gesprek voeren is een vooruitgang.”

Zijn toewijding aan de goede zaak en zijn intrinsieke enthousiasme waren de redenen dat hij zich voor ‘student in de spotlight’ had opgegeven. “Ik hoop dat ik een paar ogen heb kunnen openen, want ik geloof echt in mijn werk en ik wil zo veel mogelijk mensen bereiken. Studenten kunnen echt een verschil maken. Als ze een probleem of behoefte in de maatschappij zien, kunnen ze er echt iets aan doen.”

Nderitu heeft duidelijk voor ogen wat hij gaat doen als hij in december klaar is met zijn masterscriptie. “Ik ga terug naar Nairobi, ik ga zoeken naar een plek om te wonen en ik ga weer voor de Sullivan Reed Society werken. Dat is het plan voor de korte termijn, maar ik zie mezelf wel als een wereldburger. Als ik de kans krijg, zou ik graag weer in Nederland gaan werken. En ik wil landen bezoeken waar ik nog niet ben geweest, dus ik zie wel. Ik kijk uit naar wat er in de volgende fase van mijn leven op mijn pad komt.”