De Nobelprijs Economie gaat naar de man achter ‘nudging’: Richard Thaler. In 2005 ontving hij een eredoctoraat van de Erasmus Universiteit. Hoogleraar Kirsten Rohde legt uit waarom zijn werk zo belangrijk is voor de gedragseconomie.
Richard Thaler (72), die in 2005 een eredoctoraat ontving op de Erasmus Universiteit, heeft de Nobelprijs voor de economie gekregen. De Amerikaan krijgt de prijs omdat hij een brug heeft gebouwd tussen de economie en psychologie. Beroemd is zijn term ‘nudge’. Maar wat is dat? Kirsten Rohde, hoogleraar gedragseconomie, legt het uit.
Mede door hem heeft psychologie een plekje in de economische wetenschap gekregen
Wat is nudging?
“We komen op een dag voor veel keuzes te staan. Met de trap of met de lift? Pizza of broccoli eten? Roken of niet roken? Veel van deze beslissingen maken we onbewust en automatisch. Nudging is een subtiel duwtje in de richting van de ‘juiste’ keuze. Zonder het in de gaten te hebben worden we allemaal voortdurend genudged. Wil je dat studenten gezonder eten? Zorg dan dat er in de kantine veel fruit in het vizier ligt. Wil je dat mensen minder roken? Plaats dan een afbeelding van een kapotte long op een pakje sigaretten. Onbewust wordt zo iedereen een bepaalde richting ingeduwd.”
Waarom is Richard Thaler zo belangrijk in dit vakgebied?
“Hij is een pionier binnen de gedragseconomie. Mede door hem heeft psychologie een plekje in de economische wetenschap gekregen. Samen met Cass Sunstein schreef hij in 2008 het boek Nudge . Hierin lieten ze zien dat menselijke keuzes te beïnvloeden zijn zonder financiële prikkels en zonder regels of verboden op te leggen.“
Waar wordt nudging toegepast?
“Een voorbeeld is de overheid, die zich steeds bewuster wordt van het feit dat je naast regelgeving, subsidies en belastingen, psychologische factoren kunt benutten om het gedrag van mensen te sturen. Een grappig voorbeeld is de ‘pianotrap’ die riedeltjes afspeelt op Rotterdam Centraal. De treden van de trap zijn voorzien van speciale sensoren, waardoor er pianomuziek klinkt als je kiest voor de trap in plaats van de roltrap. Mensen worden daardoor aangemoedigd om te bewegen.”
Wat is een voordeel van nudging?
“De autonomie van burgers wordt versterkt, omdat er altijd een keuzevrijheid is. Zonder consequenties kunnen mensen afwijken van de richting waar ze heen worden gestuurd. Je krijgt er bijvoorbeeld geen boete voor.”
Heeft nudging ook nog een nadeel?
“Ja, volgens sommige mensen wel. Het kan wel wat betuttelend werken als de overheid zich bemoeit met onze persoonlijke levens. Mensen willen bijvoorbeeld zelf bepalen of zij wel of niet een sigaret opsteken.”