‘Als ik verkeerd schiet, heeft de patiënt een probleem’

Dat geneeskundestudenten tijdens hun studie een bijbaan hebben in het ziekenhuis is niets nieuws. Maar dat ze de plaats van de arts innemen, is wél bijzonder. Een dag op bezoek bij de afdeling Niersteenvergruizing in het Erasmus MC, waar de studenten het voor het zeggen lijken te hebben.

Tik! Tik! Tik! Tik! Het is voor de argeloze bezoeker aan de afdeling Niersteenvergruizing in het Erasmus MC even schrikken, de harde geluiden die ongeveer om de seconde uit de operatiekamer komen. Geneeskundestudent Gyan Ramsingh (24) is echter onverstoorbaar. Hij kijkt een kamer verder – door artsen en studenten toepasselijk ‘de Steenweg’ genoemd – met zijn collega’s rustig en met vertrouwen toe. Even daarvoor heeft hij vol concentratie met een soort ‘kanon’ de nieren en urinebuizen van de patiënt afgespeurd op zoek naar een grote witte vlek: de niersteen. Vervolgens wordt nu met schokgolven uit datzelfde kanon de niersteen te lijf gegaan. Dat veroorzaakt het luide getik. Over een kleine dertig minuten moet de steen verleden tijd zijn. Wie wacht op de arts in dit verhaal, kan lang wachten. Ramsingh is namelijk niet alleen student, maar ook ‘een soort van dokter’.

De vierdejaarsstudent Geneeskunde gebruikt heel bewust de woorden ‘soort van’. Jezelf een arts noemen voordat je bent afgestudeerd, is natuurlijk vloeken in de kerk. Maar voor alle andere betrokkenen die gedurende de dag voorbijkomen, van patiënten en hun ouders tot collega’s, is Ramsingh de behandelend arts. Patiënten weten dat ze met een medisch student te maken hebben, maar wel één die op het gebied van niersteenvergruizen net zo ervaren is als een behandelend arts. “Ik zeg het zelf inderdaad nooit hardop, ik ben nog helemaal niets”, vindt Ramsingh. “Maar er komt inderdaad wel wat meer bij kijken dan bij de baan die de gemiddelde student hier in het ziekenhuis heeft. Het is wel wat anders dan eten en drinken rondbrengen.”

Die verantwoordelijkheid voor de studenten is precies de reden waarom uroloog Willem Boellaard en zijn collega’s zo’n vijf jaar geleden zijn begonnen met het inpassen van medisch studenten op de afdeling waar patiënten van hun nierstenen worden afgeholpen. “Arts-assistenten kregen een ander werkschema, waardoor zij veel minder tijd over hadden voor de vergruizer”, legt Boellaard uit. “Daarom moest er worden gezocht naar een nieuwe oplossing.” De keuze viel op de studenten Geneeskunde. “Het mes snijdt aan twee kanten. De studenten leren de medische praktijk kennen, waardoor ze sneller betere artsen worden. Ook voor het ziekenhuis is het beter. Arts-assistenten kunnen worden ingezet op andere locaties en studenten blijven vaak langer hangen, zodat je een stabielere basis hebt.”

Ramsingh onderschrijft de woorden van zijn baas. Als teamleider heeft hij niet alleen zelf al alle posities binnen de afdeling bekleed, hij is ook verantwoordelijk voor de aanwas van nieuwe studenten. “Je moet hier heel snel leren en krijgt al meteen veel verantwoordelijkheid. Dat heb je niet op veel andere plekken. Studenten doen dit dan ook niet voor het geld – ik ook niet. Het is echt voor de ervaring en de uitdaging.”

Bang dat Ramsingh of een van zijn collega’s fouten maken, is Boellaard niet. “Het is niet ongewoon dat studenten in het medisch proces worden betrokken. Ze krijgen een training van drie maanden voordat ze onder supervisie van een uroloog langzaam met de eerste behandelingen beginnen. Als ze uiteindelijk zelfstandig beginnen, hebben ze al veel ervaring. En elke behandeling staat ook onder directe supervisie van een uroloog. Zolang ze bij de artsen te rade gaan als er iets anders is dan anders, ontstaat er nooit een onwenselijke situatie. Als ze maar niet denken: ik bel de arts maar niet, want dan lijk ik dom.”

Dat soort gedachten lijken bij Ramsingh geen seconde door zijn hoofd te schieten. Wanneer hij vroeg in de ochtend de dossiers voor de rest van de dag doorneemt, heeft hij al een uitroepteken bij een van de patiënten staan en neemt hij contact op met de arts. “Van tevoren kun je moeilijk voorspellen hoe de behandeling zal verlopen, dus je moet altijd op je hoede zijn.”

Ook als hij even later tijdens een behandeling wat meer moeite heeft met het vinden van de niersteen dan gewoonlijk, raakt hij niet in paniek. Hij overlegt rustig met collega’s, weegt de mogelijkheden tegen elkaar af en neemt uiteindelijk zelf – als een ‘echte’ arts – de beslissing. Zijn voorganger Tim Offringa (inmiddels bezig met zijn coschappen) kijkt tevreden toe, terwijl Ramsingh het kanon weer in stelling brengt. Offringa: “Zo heb ik het hem geleerd en zo leert Gyan dat dadelijk weer aan andere studenten. Zolang je blijft praten met iedereen, komt het goed.”

Aan het eind van de dag zijn er alleen maar tevreden gezichten op ‘de Steenweg’. De patiënten kunnen de vergruisde nierstenen uitplassen en dus kan ook Ramsingh met een tevreden gevoel naar huis. Betekent het succes van dit team dat studenten in de toekomst meer operaties gaan uitvoeren? “Nee”, zegt hij. “Dit is het maximale wat je als student kan doen. De rol van de arts innemen is één ding, maar in iemand snijden is echt iets heel anders. Dat betekent niet dat deze behandelingen zonder risico zijn, want als ik verkeerd schiet, heeft de patiënt een probleem. Maar we worden goed voorbereid dus gaat het, even afkloppen, eigenlijk nooit mis.”

Ook Boellaard denkt niet dat er binnenkort meer verantwoordelijkheden voor de doktoren van de toekomst bijkomen, maar hoopt wel dat Ramsingh en zijn collega’s een inspiratiebron zijn voor andere afdelingen binnen het Erasmus MC. “Dit is iets wat veel meer afdelingen moeten doen. Je werkt met jonge, enthousiaste, inspirerende en frisse mensen. Waarom zou je daar niet positief over zijn?”