Facebook daagt universiteiten over de hele wereld uit om extremisme te bestrijden en heeft in het kader hiervan een internationale wedstrijd uitgeschreven. Dit initiatief heeft op de Erasmus Universiteit Rotterdam geleid tot het project #UNWRAPPED. EM sprak met Koen Wies, een van de acht leden van het oprichtingscomité, om meer te weten te komen over het project.
Kan je iets meer vertellen over het project #UNWRAPPED?
Ons team bestaat uit acht mensen van verschillende faculteiten en verschillende opleidingen. We wilden iets creëren dat verband houdt met het bestrijden van extremisme en tegelijkertijd studenten aanspreekt en waardevol voor hen is. Geïnspireerd door de studentenpopulatie van de EUR hebben we besloten om ons op diversiteit te focussen. De universiteit is vaak trots op haar diversiteit, maar maken we er wel echt gebruik van? Wij denken van niet en vinden dat het beter kan.
Hoe ben je op de naam gekomen? En wat wordt er ‘unwrapped’ (uitgepakt)?
De naam is gebaseerd op de gedachte dat mensen zo veel meer zijn dan wat je aan de buitenkant ziet. Soms kunnen we ons niet direct identificeren met bepaalde groepen of personen. Toch hebben we allemaal verschillende interesses en aspecten van onze persoonlijkheid die ons met elkaar verbinden. Dat is de gedachte achter het uitpakken, het ontdekken van verschillende lagen in mensen.
Richt je je meer op diversiteit of op de gedachte dat we allemaal gelijk zijn?
We zeggen niet dat we allemaal gelijk zijn. Dat zijn we niet en dat is maar goed ook. We zeggen dat ieders persoonlijkheid uit verschillende aspecten bestaat. Door hierop te wijzen, kunnen we verbinding zoeken op de punten die we met elkaar gemeen hebben en leren van de verschillen tussen elkaar. We noemen dit ‘eenheid door diversiteit’.
Hoe benadert #UNWRAPPED deze kwestie?
We beginnen klein en proberen de interesse van de plaatselijke studenten te wekken. Dat is niet zo moeilijk, aangezien hoogopgeleiden positief staan tegenover het begrip diversiteit, en we hopen dat deze interesse zich verder als een lopend vuurtje gaat verspreiden. Dit proberen we op twee manieren voor elkaar te krijgen: online door middel van onze video en fotoshoot, en offline door middel van het evenement ‘Wins of Diversity’, dat we op 29 mei hebben georganiseerd. We hadden drie sprekers: Hanneke Takkenberg, Maarten Frens en Naomi van Stapele, waarna door middel van een sociaal experiment werd aangetoond hoeveel we met elkaar gemeen hebben.
Over het evenement gesproken: de titel was ‘Wins of Diversity’, maar daar was bij de drie sprekers weinig van terug te zien. Alle drie de sprekers zijn blank, hoogopgeleid en van Nederlandse komaf. Op welke gronden hebben jullie de sprekers geselecteerd?
Daar hebben we veel over nagedacht, maar diversiteit gaat verder dan huidskleur of uit welk land we komen. Het gaat ook om de manier waarop je tegen diversiteit aankijkt. We hebben niet gekozen voor iemand die aan alle voorwaarden op het gebied van diversiteit voldoet, maar voor sprekers met ervaring op het gebied van diversiteit. Ze zijn zich er allemaal bewust van hoe niet-divers ze zijn, maar desalniettemin laten ze ons zien hoe we allemaal een bijdrage aan diversiteit kunnen leveren. Door gebruik te maken van het excuus dat je deel uitmaakt van de meerderheid en daarom geen bijdrage aan diversiteit kunt leveren, promoot je extremisme op een passieve manier.
Deze ideeën om extremisme te bestrijden en eenheid te promoten zien er allemaal heel interessant uit, maar wat kan een project zoals dat van jullie in de praktijk voor elkaar krijgen?
Het oplossen van het probleem van extremisme is een mooie doelstelling, maar we verwachten niet dat we dat voor elkaar kunnen krijgen; de meeste van onze activiteiten zijn erop gericht om bewustzijn te creëren. We hopen te bewerkstelligen dat mensen zich gaan realiseren dat we personen niet in hokjes mogen indelen. Dat is volgens ons de basis van extremisme: het uitgangspunt dat anderen niet meer dan een groep zijn en geen individuen met een eigen, genuanceerde persoonlijkheid.
Als het om het postkoloniale tijdperk in Afrika gaat, dan vindt men het niet meer dan logisch dat er om de kleinste redenen binnenlandse conflicten zijn ontstaan, “want verschillende volkeren zijn door de Europeanen in arbitraire multinationale staten ondergebracht”. De staat werd in Afrika niet de stevige welvaartsmotor waar men aanvankelijk op hoopte, maar een vehikel waarmee verschillende volkeren elkaar aan konden vallen, konden beroven, konden naaien. Die volkeren gingen elkaar veel actiever haten dan voorheen, want hun overleven hing af van wie het voortdurende gevecht om de staat won. Daaruit kwam het extremisme in die landen voort.
Maar in Europa lijkt er toch de irrationele hoop te bestaan dat het herhalen van die fout – het huisvesten van allerlei verschillende etnische groepen met verschillende culturen, geloven, normen, waarden en belangen binnen dezelfde staat – hier wél goed af kan lopen. Want onze samenleving is zo duidelijk superieur, denkt men, dat het wonen in het land van de Nederlanders een Somalische vluchteling plotsklaps doet veranderen in een Nederlander, die door de regen naar zijn werk fietst, acht uur per dag werkt, ’s middags een boterham met kaas eet en zijn dochter uit laat gaan.
Zo wordt ’t alleen nooit. In werkelijkheid is collectivisme overal ter wereld springlevend, en waar verschillende volkeren onder dezelfde staat moeten leven zullen ze uiteindelijk gaan bekvechten. Daar komt extremisme vandaan: dat collectieve denken gaat, waar diversiteit bestaat, een steeds grotere rol spelen, en verschillen worden (vanuit een politiek en sociaal oogpunt) belangrijker dan overeenkomsten. De Nederlander valt over de Argentijnse prinses die zegt dat er geen Nederlandse identiteit is, en zegt dat het komt omdat ze een buitenlander is die “ons niet begrijpt en dus denkt dat we niet bestaan”. De Koerd valt over de Nederlander die zegt dat de Koerd een Turk is, want de Turken zijn historische vijanden van de Koerden en de Nederlander begrijpt die dynamiek toch niet.
In de woorden van George Bernard Shaw: “A healthy nation is as unconscious of its own nationality as a healthy man of his bones. But if you break a nation’s nationality, it will think of nothing else but getting it set again.” En dat, dat is waar extremisme vandaan komt.
Reageren niet meer mogelijk.