Het onderzoek van het Erasmus MC naar het vogelgriepvirus mag worden gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Onder protest vroeg onderzoeksleider Ron Fouchier een exportvergunning aan. Staatssecretaris Henk Bleker gaf die vrijdag af.
De Nederlandse overheid hield vast aan de vergunningplicht en zou anders de landsadvocaat op het Erasmus MC afsturen. “Op deze manier proberen we het stuk zo snel mogelijk te publiceren, terwijl we ondertussen geen precedent scheppen en de interpretatie van de Nederlandse overheid zullen proberen te weerleggen”, laat Fouchier weten.
Censuur
De Nederlandse overheid vindt het virus zó gevaarlijk, dat het publicatie van het onderzoek aanvankelijk tegenhield met een exportverbod. Het is de eerste keer dat de overheid de exportvergunning toepast op wetenschappelijke kennis. De Rotterdamse viroloog noemde het censuur, zoals normaal alleen in Rusland en China voorkomt.
Fouchier heeft zich verbaasd over de reactie van de Nederlandse staat nadat het Amerikaanse Adviesorgaan voor Biologische Veiligheid, de NSABB, op 30 maart groen licht voor publicatie gaf. “De Nederlandse overheid heeft ons manuscript het langst in het bezit, maar is de laatste die reageerde.” Ook voor Science is de reactie van de Nederlandse staat nieuw, zegt de hoogleraar. “Dus ze verbazen zich er overal net zo over als ik.”
Volgens Fouchier is het gevaarlijker om het onderzoek níet te publiceren. Met de kennis zouden namelijk besmettingen met gemuteerde varianten van het virus eerder getraceerd kunnen worden, zodat de besmette dieren tijdig geruimd kunnen worden. De onderzoeksgroep ontdekte dat vijf tot negen mutaties nodig zijn om het vogelgriepvirus H5N1 via de lucht overdraagbaar te maken op zoogdieren onderling, en dus mogelijk ook op mensen.
Invloedrijk
Het Amerikaanse magazine Time zette Fouchier onlangs in de lijst met honderd invloedrijkste personen ter wereld. Jaarlijks maakt het blad een lijst, de Time 100, van mensen die de wereld hebben veranderd. De Rotterdamse viroloog staat tussen namen als de presidenten Obama en Assad, zangeres Rihanna en voetballer Messi. Fouchiers Japanse collega Yoshihiro Kawaoka, die een vergelijkbaar onderzoek naar vogelgriep uitvoerde, staat niet in de lijst.
Fouchier reageert koeltjes: “Ik zit daar niet echt op te wachten. Voor wetenschappers is publiceren in Science een groter genoegen dan opgenomen worden in de Time 100. Ik weet ook niet waarom Kawaoka er niet in staat. Mogelijk omdat hij zich zelden uitlaat in de pers.” TL
Zie ook het interview met Ron Fouchier in EM #13 (pp. 21, 22).