Bijzonder hoogleraar perioperatieve cardiovasculaire zorg en internist, Don Poldermans van het Erasmus MC, is op 16 november ontslag aangezegd wegens wetenschapsfraude.

De hoogleraar zou onderzoeksdata hebben verzonnen en het vertrouwen van patiënten hebben geschaad.Dit heeft het Erasmus MC aan NRC Handelsblad gemeld.

Hoe is er gefraudeerd?

–    Don Poldermans heeft vragenlijsten voor patiënten zelf ingevuld;

–    De hoogleraar heeft ten behoeve van zijn laatste onderzoek bij patiënten bloed afgenomen en een hartecho laten maken, zonder hun hiervoor schriftelijk om toestemming te vragen, wat het protocol voorschrijft;

–    Hij heeft onderzoeksuitslagen ingevuld die niet zijn te herleiden tot patiënteninformatie;

–    Hij heeft gegevens van patiënten meerdere keren gebruikt waardoor het aantal patiënten dat aan het onderzoek meedeed op papier veel groter was dan daadwerkelijk het geval was;

–    Hij heeft patiënten die volgens het onderzoeksprotocol, bijvoorbeeld vanwege hun leeftijd, niet binnen het onderzoeksprotocol vielen, toch gebruikt.

Wie is het?

Don Poldermans is bijzonder hoogleraar perioperative cardiale zorg, internist en hoofd van een afdeling die is gespecialiseerd in hartzorg rondom operaties. Hij is onder meer kernlid van de European Society of Cardiology, wat is voorbehouden tot de beste specialisten van Europa. Ook is hij erelid van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie. Poldermans begeleidde 26 promovendi. Hij onderzocht jarenlang hoe door inschatten van risicofactoren complicaties tijdens en na vaatoperaties kunnen worden verminderd. Hij heeft meer dan zeshonderd publicaties op zijn naam, onder meer in The Lancet en de New England Journal of Medicine. Ook is hij een veelgevraagd gastspreker op international conferenties.

Hoe is de fraude aan het licht gekomen?

In de zomer van 2011 ontving Huib Pols, de decaan van het Erasmus MC, signalen van mogelijk wetenschappelijk wangedrag door de hoogleraar in een lopende studie. De studie is stopgezet en de hoogleraar is direct op non-actief gesteld. Een onderzoekscommissie Wetenschappelijke Integriteit heeft toen deze en andere studies, die in het verleden onder verantwoordelijkheid van de hoogleraar zijn uitgevoerd, tegen het licht gehouden. Bij verschillende studies zijn in wisselende mate wetenschappelijke onregelmatigheden aangetroffen of zijn gegevens niet meer te achterhalen. Er zal nog verder onderzoek worden verricht naar andere studies van de hoogleraar.

Hoe heeft de hoogleraar gereageerd?

De hoogleraar heeft spijt betuigd en de bevindingen van de integriteitscommissie die de zaak onderzocht, “op hoofdlijnen” bevestigd. Via een woordvoerder erkent hij zich “niet aan de voorgeschreven werkwijze te hebben gehouden”, maar hij ontkent data te hebben vervalst. Ook stelt hij dat er geen opzet in het spel is geweest.

Wat zegt het Erasmus MC?

Decaan en bestuurder Huib Pols van het ziekenhuis zegt in het NRC “diep geschokt” te zijn en een zaak als deze de afgelopen vijf jaar in het ziekenhuis niet te hebben meegemaakt. Het ziekenhuis spreekt van een ernstige schending van wetenschappelijke integriteit. Maar de hoogleraar heeft volgens hen geen data gemanipuleerd om gunstige resultaten te bereiken, zoals Diederik Stapel in Tilburg deed. Enkele honderden patiënten die bij het laatste onderzoek zijn betrokken, krijgen een excuusbrief. TL

Zie ook:

–    Persbericht van het Erasmus MC.

–    NRC Handelsblad.

–    EO-programma Het Vijfde Uur.